Page 11 - Q2-ManualConsult ภ.2

4

เชิงสรางสรรคไดเร็วที่สุด คือ มาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา เปนการผันเด็กออกจาก
กระบวนการยุติธรรม โดยใชกระบวนการยุติธรรมเปนเครื่องมือ มีวัตถุประสงคเพื่อแกไขบําบัดฟนฟู

เด็ก เยาวชน เยียวยาผูเสียหาย คุมครองสังคม สามารถทําไดทั้งกอนฟองคดี และชั้นหลังฟองคดี

มาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา ถูกออกแบบมาเปนกระบวนการคูขนานกับกระบวนการยุติธรรม
ปกติ โดยนําหลักการตามอนุสัญญาวาดวยสิทธิเด็กที่วา เมื่อเห็นเหมาะสมและเปนที่พึงปรารถนาให

กําหนดมาตรการที่จะใชแกเด็กที่ถูกกลาวหาวาไดฝาฝนกฎหมายอาญา โดยไมตองอาศัยกระบวนการ

ทางตุลาการ ทั้งนี้ โดยมีเงื่อนไขวา สิทธิมนุษยชนและการคุมครองตามกฎหมายจะไดรับการเคารพ
อยางเต็มที่ มีการออกแบบมาตรการในการคัดกรองเด็กและเยาวชนที่ตองหาวากระทําผิดใหไดรับ

การดูแลแกไข เพื่อนําออกจากกระบวนการยุติธรรมและกลับคืนสูสังคมโดยสามารถใชชีวิตอยางมี

บทบาทเชิงสรางสรรคไดเร็วที่สุด มาตรการนี้มีแนวความคิดมาจากกระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท
(Restorative Justice) เปนทฤษฎีแหงกระบวนการยุติธรรมที่มุงเนนในการแกไขเยียวยาความเสียหายที่

เกิดขึ้นจากการกระทําผิดทางอาญาดวยวิธีการใหผูไดรับผลกระทบจากการกระทําดังกลาวมารวมมือที่จะ

หาทางแกไขปญหาเพื่อนําไปสูการฟนฟูเยียวยา ผูที่เกี่ยวของและความสัมพันธระหวางบุคคลและชุมชน
ดวย โดยกระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันทมีความแตกตางจากกระบวนการยุติธรรมทางอาญาใน

ปจจุบัน กลาวคือมีกระบวนการจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟู ที่มีความรวมมือจากทุกฝาย ไมวาจะเปน
ฝายเด็กหรือเยาวชน ฝายผูเสียหาย นักจิตวิทยา นักสังคมสงเคราะห หรือแมแตชุมชน หรือหนวยราชการ

ที่เกี่ยวของ เพื่อใหเกิดการแกไขปญหาอยางแทจริง โดยเด็กและเยาวชนจะไดเขาใจวาการกระทําผิด

ที่ตนเองกอขึ้นไดสรางความเสียหายใหแกผูอื่นอยางไร และเกิดความสํานึกในการกระทําผิดของตนเอง
ประสงคจะปรับปรุงพฤติกรรม ขณะเดียวกันผูเสียหายตองไดรับการเยียวยาความเสียหาย ไดรับรูถึง

ปญหาของเด็กและเยาวชน มีความเห็นอกเห็นใจเด็กและเยาวชน พรอมที่จะใหอภัยและยินดีใหโอกาส

แกเด็กและเยาวชนกลับคืนสูสังคมอยางปกติสุข ตลอดจนผูเกี่ยวของทุกฝายสนับสนุนการดําเนินการตามแผน
ใหสําเร็จลุลวง อันเปนขั้นตอนที่กําหนดไวในมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา ชั้นกอนฟองคดี

มาตรา ๘๖ และมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา ชั้นหลังฟองคดี มาตรา ๙๐
ในสวนมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญากอนฟองคดี มาตรา ๘๖ ประกอบกับ

ขอกําหนดของประธานศาลฎีกาวาดวยแนวทางการพิจารณากระบวนการจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟู

ชั้นกอนฟองคดี พ.ศ.๒๕๕๗ และขอกําหนดของประธานศาลฎีกาวาดวยแนวทางการพิจารณา
กระบวนการจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟู ชั้นกอนฟองคดี (ฉบับที่ ๒) พ.ศ.๒๕๖๑ ถือไดวาเปนมาตรการเสริม

ที่บัญญัติขึ้นใหม แบงเปนชั้นกอนฟองคดีและชั้นหลังฟองคดี โดยอาศัยแนวคิดในเรื่องกระบวนการ

ยุติธรรมเชิงสมานฉันท (Restorative Justice) มาเปนกรอบมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา
ในชั้นกอนฟองคดี จะชวยลดปริมาณคดีที่จะนํามาฟองตอศาลเยาวชนและครอบครัว โดยใชวิธีคัดกรอง

ที่มีอัตราโทษอยางสูงไมเกิน ๕ ป ผูกระทําผิดจะตองไมเคยรับโทษตามคําพิพากษาถึงที่สุดใหจําคุก

มากอน เวนแตเปนกรณีประมาทหรือเปนความผิดลหุโทษ และผูกระทําผิดไดสํานึกวา
ตนกระทําผิด พรอมที่จะทําการแกไขปรับปรุง เมื่อเขาเงื่อนไขก็จะมีการจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟู

แทนการลงโทษ โดยในตางประเทศมักจะมีการใชมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญาอันเปนที่

ยอมรับกันในนานาอารยประเทศ เชน ประเทศแคนาดา ไดกําหนดเปนแนวนโยบายใน

๑๐ คู่มือปฏิบัติงาน
การด�าเนินงานตามมาตรการพิเศษ