Page 13 - Q2-ManualConsult ภ.2

6

บทบาทเชิงสรางสรรคไดเร็วที่สุด อีกประการหนึ่ง ไดแก มาตรการแทนคําพิพากษาเปนมาตรการที่
สามารถนํามาใชเมื่อศาลเห็นวาพฤติการณแหงคดียังไมสมควรมีคําพิพากษา ศาลอาจมีคําสั่งหรือสั่งเมื่อ

บิดามารดา ผูปกครองรองขอ มีทั้งในระบบเปด โดยศาลมอบเด็กและเยาวชนใหบิดามารดา ผูปกครอง

โดยกําหนดเงื่อนไขเพื่อการแกไขบําบัดฟนฟู และระบบปด โดยศาลสงเด็กและเยาวชนไปสถานพินิจหรือ
สถานที่อื่นที่จัดตั้งขึ้นตามกฎหมายและตามที่ศาลเห็นสมควรเพื่อดูแลเปนการชั่วคราว หรือใชวิธีการ

สําหรับเด็กไปพลางกอน โดยการกําหนดมาตรการแทนการพิพากษาคดี มาตรา ๑๓๒ เปนเรื่องเกี่ยวกับ

การใชมาตรการแทนการพิพากษาคดีในคดีที่เด็กหรือเยาวชนเปนจําเลยในคดีอาญา มาตรการที่ศาลอาจ
นํามาใชแทนการพิพากษาคดีหลังจากมีการพิจารณาคดีเสร็จสิ้น เมื่อเห็นวาเด็กหรือเยาวชนมีพฤติการณ

ในการกระทําผิดไมเปนภัยรายแรงตอสังคมและมีแนวโนมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมไปในทางที่ดีขึ้น ซึ่งหาก

เด็กและเยาวชนปฏิบัติตามมาตรการแทนการพิพากษา จะทําใหเด็กและเยาวชนไมมีตราบาปติดตัวและ
สามารถเริ่มตนชีวิตเมื่อกลับคืนสูสังคมไดดียิ่งขึ้น มีทั้งในระบบเปด โดยศาลมอบเด็กและเยาวชนใหบิดา

มารดา ผูปกครอง โดยกําหนดเงื่อนไขเพื่อการแกไขบําบัดฟนฟู ตามมาตรา ๑๓๒ วรรค ๑ ประกอบกับ

ขอบังคับของประธานศาลฎีกาวาดวยหลักเกณฑ วิธีการและเงื่อนไขในการกําหนดมาตรการแทนการ
พิพากษาคดี พ.ศ.๒๕๕๖ และระบบปด โดยศาลสงเด็กและเยาวชนไปสถานพินิจหรือสถานที่อื่นที่จัดตั้งขึ้น

ตามกฎหมายและตามที่ศาลเห็นสมควรเพื่อดูแลเปนการชั่วคราว หรือใชวิธีการสําหรับเด็กไปพลางกอน
ตามมาตรา ๑๓๒ วรรคสอง

จากการตรวจราชการศาลเยาวชนและครอบครัวในเขตอํานาจอธิบดีผูพิพากษาภาค ๒

รวม ๘ แหง ไดแก ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดชลบุรี ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดระยอง
ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดจันทบุรี ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดฉะเชิงเทรา ศาลเยาวชน

และครอบครัวจังหวัดปราจีนบุรี ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดสระแกว ศาลเยาวชนและครอบครัว

จังหวัดนครนายก และศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดตราด พบวา แมพระราชบัญญัติศาลเยาวชน
และครอบครัว และวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ.๒๕๕๓ มาตรา ๙๐ กําหนดไววา หากศาล

พิจารณาแลวเห็นสมควรใหนําวิธีจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟูมาใช ใหศาลมีคําสั่งใหผูอํานวยการ
สถานพินิจหรือบุคคลที่ศาลเห็นสมควรจัดใหมีการดําเนินการเพื่อจัดทําแผนดังกลาว และการจัดทําแผน

แกไขบําบัดฟนฟู ตามมาตรา ๑๓๒ ก็กําหนดหลักเกณฑไวในทํานองเดียวกัน แตในทางปฏิบัติศาล

สวนใหญมักเห็นสมควรมีคําสั่งใหผูพิพากษาสมทบซึ่งผานการอบรมการเปนผูประสานการประชุม
ดําเนินการจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟู โดยมีนักจิตวิทยาประจําศาลเปนผูชวยดําเนินการใหการจัดทํา

แผนแกไขบําบัดฟนฟูเปนไปโดยเรียบรอย กระบวนการหลังจากศาลมีคําสั่งดังกลาวนับเปนเรื่องสําคัญที่

นักจิตวิทยาประจําศาลตองชวยอํานวยการประสานผูที่เกี่ยวของ เชน ผูเสียหาย จําเลย บิดาและมารดา
ของทั้งสองฝาย ผูนําชุมชน ครู อาจารยที่ดูแลเด็ก เขามารวมในการวิเคราะหสภาพปญหาของเด็กหรือ

เยาวชนนั้น รวมเสนอทางออกในการแกไขปญหาตาง ๆ และบางกรณีนักจิตวิทยาอาจตองทําหนาที่ให

คําปรึกษาแกเด็กหรือเยาวชนนั้นเองดวย และยังพบวาการใชมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา
หลังฟองคดี และการใชมาตรการแทนการพิพากษาคดีเพื่อแกไขบําบัดฟนฟูเด็กและเยาวชน ยังขาด

แนวทางที่แนนอน และไมเปนไปในทิศทางเดียวกันทั้งในดานขอพิจารณาในการออกคําสั่งใชมาตรการ

พิเศษวาพฤติการณแหงคดีไมเปนภัยรายแรงตอสังคมเกินสมควร และศาลเห็นวาเด็กหรือเยาวชนอาจ

๑๒ คู่มือปฏิบัติงาน
การด�าเนินงานตามมาตรการพิเศษ