Page 12 - Q2-ManualConsult ภ.2

4 5

เชิงสรางสรรคไดเร็วที่สุด คือ มาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา เปนการผันเด็กออกจาก การดําเนินคดีกับเด็กหรือเยาวชนที่เปนผูกระทําผิด โดยใหใชมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา
กระบวนการยุติธรรม โดยใชกระบวนการยุติธรรมเปนเครื่องมือ มีวัตถุประสงคเพื่อแกไขบําบัดฟนฟู กอนเสมอ เพื่อประโยชนสูงสุดของเด็กเปนสําคัญ นอกจากนั้นในบางประเทศ การใชมาตรการพิเศษแทน

เด็ก เยาวชน เยียวยาผูเสียหาย คุมครองสังคม สามารถทําไดทั้งกอนฟองคดี และชั้นหลังฟองคดี การดําเนินคดีอาญาในชั้นกอนฟองคดี สามารถใชไดกับคดีที่มีอัตราโทษเกินกวา ๕ ป อาทิ ประเทศ

มาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา ถูกออกแบบมาเปนกระบวนการคูขนานกับกระบวนการยุติธรรม ฟลิปปนส ซึ่งในการจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟูผูกระทําผิดในประเทศดังกลาว ยังมีการกําหนดให
ปกติ โดยนําหลักการตามอนุสัญญาวาดวยสิทธิเด็กที่วา เมื่อเห็นเหมาะสมและเปนที่พึงปรารถนาให ตัวแทนชุมชนเขาไปมีสวนรวมในการจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟูดวยทุกคดี ถือไดวาเปนการแกไขปญหา

กําหนดมาตรการที่จะใชแกเด็กที่ถูกกลาวหาวาไดฝาฝนกฎหมายอาญา โดยไมตองอาศัยกระบวนการ ใหแกผูกระทําผิด โดยคํานึงถึงตัวผูกระทําผิดอยางแทจริงเปนสําคัญ เพราะการกระทําผิดของเด็กนั้นมิได

ทางตุลาการ ทั้งนี้ โดยมีเงื่อนไขวา สิทธิมนุษยชนและการคุมครองตามกฎหมายจะไดรับการเคารพ เกิดจากตัวเด็กแตเพียงอยางเดียวเทานั้น สิ่งแวดลอมรอบ ๆ ตัวเด็กก็เปนอีกปจจัยหนึ่งที่กระตุนใหเด็ก
อยางเต็มที่ มีการออกแบบมาตรการในการคัดกรองเด็กและเยาวชนที่ตองหาวากระทําผิดใหไดรับ กระทําผิด ดังนั้น เมื่อคํานึงถึงประโยชนสูงสุดของเด็กและเยาวชนเปนสําคัญ ประกอบกับมาตรการ

การดูแลแกไข เพื่อนําออกจากกระบวนการยุติธรรมและกลับคืนสูสังคมโดยสามารถใชชีวิตอยางมี พิเศษแทนการดําเนินคดีอาญามีเจตนารมณเพื่อจะใชในการกลั่นกรองคดีมิใหนําคดีไปสูศาลโดย

บทบาทเชิงสรางสรรคไดเร็วที่สุด มาตรการนี้มีแนวความคิดมาจากกระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท ไมจําเปน จึงควรเพิ่มอัตราโทษอยางสูงเพื่อใหเด็กหรือเยาวชนผูกระทําผิด แตมีจิตสํานึกในการที่จะกลับ
(Restorative Justice) เปนทฤษฎีแหงกระบวนการยุติธรรมที่มุงเนนในการแกไขเยียวยาความเสียหายที่ ตัวเปนคนดีสามารถจะใชมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญาในชั้นกอนฟองคดีได อันจะเกิดผลดีตอ

เกิดขึ้นจากการกระทําผิดทางอาญาดวยวิธีการใหผูไดรับผลกระทบจากการกระทําดังกลาวมารวมมือที่จะ การดําเนินคดีใหแลวเสร็จไปโดยเร็ว สงผลใหเด็กและเยาวชนไมเกิดการบอบช้ําทางจิตใจ หรือเกิดรอย

หาทางแกไขปญหาเพื่อนําไปสูการฟนฟูเยียวยา ผูที่เกี่ยวของและความสัมพันธระหวางบุคคลและชุมชน แผลฝงลึกยากแกการแกไขในอนาคต
ดวย โดยกระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันทมีความแตกตางจากกระบวนการยุติธรรมทางอาญาใน สําหรับการดําเนินกระบวนพิจารณาในชั้นศาลนั้น มีการนํามาตรการพิเศษแทน

ปจจุบัน กลาวคือมีกระบวนการจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟู ที่มีความรวมมือจากทุกฝาย ไมวาจะเปน การดําเนินคดี ชั้นหลังฟองคดี มาตรา ๙๐ มาใชประกอบกับขอบังคับของประธานศาลฎีกาวาดวย
ฝายเด็กหรือเยาวชน ฝายผูเสียหาย นักจิตวิทยา นักสังคมสงเคราะห หรือแมแตชุมชน หรือหนวยราชการ หลักเกณฑ วิธีการและเงื่อนไขในการจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟู หลังฟองคดี พ.ศ.๒๕๕๖ โดยมีหลักการ

ที่เกี่ยวของ เพื่อใหเกิดการแกไขปญหาอยางแทจริง โดยเด็กและเยาวชนจะไดเขาใจวาการกระทําผิด เพื่อตองการใหคดีเสร็จสิ้นจากศาลไปโดยเร็วดวยวิธีการจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟู ภายใตเงื่อนไข

ที่ตนเองกอขึ้นไดสรางความเสียหายใหแกผูอื่นอยางไร และเกิดความสํานึกในการกระทําผิดของตนเอง ความผิดที่มีอัตราโทษอยางสูงไมเกิน ๒๐ ป พฤติการณแหงคดีไมเปนภัยรายแรงตอสังคมเกินควร
ประสงคจะปรับปรุงพฤติกรรม ขณะเดียวกันผูเสียหายตองไดรับการเยียวยาความเสียหาย ไดรับรูถึง ผูเสียหายยินยอมและโจทกไมคัดคาน ผูกระทําผิดตองไมเคยรับโทษตามคําพิพากษาถึงที่สุดใหจําคุก

ปญหาของเด็กและเยาวชน มีความเห็นอกเห็นใจเด็กและเยาวชน พรอมที่จะใหอภัยและยินดีใหโอกาส มากอน เวนแตเปนกรณีประมาทหรือเปนความผิดลหุโทษ ประกอบกับผูกระทําผิดสํานึกถึงการกระทํา

แกเด็กและเยาวชนกลับคืนสูสังคมอยางปกติสุข ตลอดจนผูเกี่ยวของทุกฝายสนับสนุนการดําเนินการตามแผน ผิดนั้นและพรอมที่จะกลับตัวเปนคนดี ซึ่งในตางประเทศหลักการใชดุลยพินิจในการมีคําสั่งใหนําตัวเด็ก
ใหสําเร็จลุลวง อันเปนขั้นตอนที่กําหนดไวในมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา ชั้นกอนฟองคดี หรือเยาวชนไปทําการแกไขบําบัดฟนฟูเปนอํานาจทั่วไปของศาล อยางไรก็ดีในประเทศฟลิปปนสและ

มาตรา ๘๖ และมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา ชั้นหลังฟองคดี มาตรา ๙๐ ประเทศญี่ปุน การใชมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา ชั้นหลังฟองคดี จะมีการทําการไตสวนมูล
ในสวนมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญากอนฟองคดี มาตรา ๘๖ ประกอบกับ ฟองพยานหลักฐานใหม แตในประเทศไทย มาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา ชั้นหลังฟองคดีเปน

ขอกําหนดของประธานศาลฎีกาวาดวยแนวทางการพิจารณากระบวนการจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟู เพียงมาตรการทางเลือกหนึ่งของศาล โดยมิไดมีการวางหลักเกณฑใหทําการไตสวนใหม ซึ่งตาม

ชั้นกอนฟองคดี พ.ศ.๒๕๕๗ และขอกําหนดของประธานศาลฎีกาวาดวยแนวทางการพิจารณา พระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ.๒๕๕๓
กระบวนการจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟู ชั้นกอนฟองคดี (ฉบับที่ ๒) พ.ศ.๒๕๖๑ ถือไดวาเปนมาตรการเสริม ในหมวดพิพากษาคดีอาญาก็ไดมีการบัญญัติกฎหมาย ซึ่งมีผลบังคับใชในทํานองเดียวกันกับมาตรการ

ที่บัญญัติขึ้นใหม แบงเปนชั้นกอนฟองคดีและชั้นหลังฟองคดี โดยอาศัยแนวคิดในเรื่องกระบวนการ พิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา กลาวคือ ศาลสามารถใชดุลยพินิจงดการอานคําพิพากษาและใช

ยุติธรรมเชิงสมานฉันท (Restorative Justice) มาเปนกรอบมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา มาตรการอื่นแทนการพิพากษาลงโทษได จึงมีลักษณะบัญญัติกฎหมายใหมีผลในทางปฏิบัติที่ซ้ําซอนกับ
ในชั้นกอนฟองคดี จะชวยลดปริมาณคดีที่จะนํามาฟองตอศาลเยาวชนและครอบครัว โดยใชวิธีคัดกรอง การใชมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา ดังนั้น มาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา

ที่มีอัตราโทษอยางสูงไมเกิน ๕ ป ผูกระทําผิดจะตองไมเคยรับโทษตามคําพิพากษาถึงที่สุดใหจําคุก ชั้นหลังฟองคดี จึงสมควรนํากลับมาทบทวนและวางหลักการใชใหมีความชัดเจนยิ่งขึ้น เพื่อใหเกิดความ

มากอน เวนแตเปนกรณีประมาทหรือเปนความผิดลหุโทษ และผูกระทําผิดไดสํานึกวา เหมาะสมและสามารถคุมครองสิทธิใหแกเด็กและเยาวชนที่กระทําผิดไดอยางแทจริง
ตนกระทําผิด พรอมที่จะทําการแกไขปรับปรุง เมื่อเขาเงื่อนไขก็จะมีการจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟู นอกจากมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา ทั้งชั้นกอนฟองคดีและชั้นหลังฟองคดี

แทนการลงโทษ โดยในตางประเทศมักจะมีการใชมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญาอันเปนที่ กฎหมายยังออกแบบเครื่องมือ สําหรับศาลใชคัดกรองเด็กและเยาวชนที่ตองหาวากระทําความผิดให

ยอมรับกันในนานาอารยประเทศ เชน ประเทศแคนาดา ไดกําหนดเปนแนวนโยบายใน ไดรับการดูแล แกไข เพื่อออกจากกระบวนการยุติธรรมและกลับคืนสูสังคม โดยสามารถใชชีวิตอยางมี

คู่มือปฏิบัติงาน
การด�าเนินงานตามมาตรการพิเศษ ๑๑