Page 23 - Liver Diseases in Children

กายวิภาคและหน้าที่ของตับ 13

pthaigastro.org
ี
�
้
�
่

2. ขับนาดีและกาจัดสารทไม่ละลายนา ได้แก่ deoxycholic acid ถูกเปลี่ยนจาก cholic acid
้
�
(hydrophobic compounds) และ lithocholic acid, ursodeoxycholic acid
้
ี
�
นาดีถูกสร้างโดยเซลล์ตับประมาณร้อยละ (UDCA) ซึ่งถูกเปล่ยนจาก chenodeoxycholic acid
75 และเซลล์ท่อน�้าดีประมาณร้อยละ 25 หลังจาก ประมาณรอยละ 95 ของกรดน�้าดีที่ขับออกทางน�้าดี
้
้
ั
�
น้นจะมีการเปลี่ยนแปลงส่วนประกอบของน�าดีขณะ จะถูกดูดซึมกลับสู่ตับที่ลาไส้เล็กส่วนปลาย (ileum) ซึ่ง
ึ
้
ิ
อยู่ในท่อน�าดีจนมีความเข้มข้นเพ่มข้นในถงนาด ในผู้ใหญ่ระบบไหลเวียนล�าไส้-ตับ (enterohepatic
้
�
ุ
ี
้
ึ
้
ผู้ใหญ่ผลิตน�้าดีประมาณวันละ 600 ซีซี น�้าดีมี pH circulation) นีเกิดขนประมาณวนละ 4-12 รอบ
ั
ประมาณ 7.8 และมีบทบาทส�าคัญในการขับสารต่าง ๆ ท�าให้ร่างกายสามารถคงระดับแหล่งรวมของเกลือ
ออกจากเซลล์ตับ เช่น คอเลสเทอรอล บิลิรูบิน ยา น�้าดี (bile salt pool) ได้ประมาณ 5-6 กรัม UDCA
สารพิษ และ waste products ในน�้าดีมีกรดน�้าดี พบในปริมาณน้อย (ประมาณร้อยละ 3) เป็นกรดน�้า
ี
ช่วยในการ emulsification และดูดซึมไขมัน ดีท่ละลายน�าได้ดี และมีประโยชน์ในการรักษา
้
ื
้
�
ส่วนประกอบหลักของน�้าดีที่นอกเหนือจากน�้า ได้แก่ โรคตับบางชนิด เน่องจากช่วยกระตุ้นการขับนาด ี
้
กรดน�้าดี (ร้อยละ 12) phospholipids (ร้อยละ 4) และป้องกันการท�าลายเซลล์ตับจากกรดน�าดีชนิดไม่
้
้
คอเลสเทอรอล (ร้อยละ 0.7) และบิลิรูบินชนิด ละลายน�า ทารกแรกเกิดมีแหล่งรวมของเกลือน�าด ี
conjugated (ร้อยละ 0.1) การดูดซึมเกลือน�้าดีกลับที่ล�าไส้เล็กส่วนปลาย และ
�
การสร้างน้าดีอาศัยกระบวนการออสโมซิส มีเกลือน�้าดีในล�าไส้น้อยกว่าผู้ใหญ่ ท�าให้การดูดซึม
(osmotic process) โดยแบ่งเป็น ไขมันไม่ดีเท่ากับผู้ใหญ่ นอกจากนี้ทารกแรกเกิดยัง
• Bile salt-dependent การสร้างน�้าดีขึ้นกับ มีการน�าเข้ากรดน�้าดีจากเลือดใน PV เข้าสู่เซลล์ตับ
้
้
การขับถ่าย (excretion) ของเกลือน�าดี (หรืออาจ ได้น้อยกว่าผู้ใหญ่ ท�าให้มีระดับกรดน�าดในเลือด
ี
เรียกว่ากรดน�าดี) กล่าวคือ น�าดีถูกขับออกจากเซลล์ สูงกว่าผู้ใหญ่
้
้
้
ตับตามแรงดันออสโมซิสของเกลือน�้าดี การสร้างและการขับน�าดีจากตับมีความ
้
�
• Bile salt-independent นาดีถูกขับออกจาก สัมพันธ์กัน ปัจจัยที่มีผลต่ออัตราการไหลของนาด ี
้
�
้
เซลล์ตับตาม active secretion ของอิเล็กโทรไลต์ และ ประกอบด้วย ระบบไหลเวียนล�าไส้-ตับของเกลือน�าด
ี
้
่
็
่
ึ
ู
ตัวถกละลาย (solutes) ซงสวนใหญ่เปนกลูทาไทโอน และอัตราการขับของเกลือน�าดี คอเลสเทอรอล
(glutathione) phospholipids รวมทั้งกลูทาไทโอน เกลือน�้าดีเป็น
�
ตับสร้างกรดน้าดีจากคอเลสเทอรอลในรูปของ ตัวละลายอินทรีย์ (organic solutes) หลักของน�้าดี
ี
้
กรดน�าดีปฐมภูมิ (primary bile acids) ได้แก่ cholic เน่องจากความเข้มข้นของเกลือน�าดใน bile canaliculus
้
ื
acid และ chenodeoxycholic acid ซงจะถูก สูงกว่าในเซลล์ตับประมาณ 1000 เท่า ดังนั้นการขับ
่
ึ
ควบคู่กับทอรีนและไกลซีนแล้วขับทางน�าดีลงมา เกลือน�้าดีจากเซลล์ตับสู่ bile canaliculus จึงเป็น
้
ในลาไส้ แบคทีเรียในล�าไส้จะเปล่ยนกรดน้าดีปฐมภูมิ กระบวนการขนส่งแบบใช้พลังงาน (active transport)
�
ี
�
้
�
เป็นกรดนาดีทุติยภูมิ (secondary bile acids) ที่ต้องขับเกลือน�้าดีต้าน concentration gradient นี้