Page 19 - Liver Diseases in Children

กายวิภาคและหน้าที่ของตับ 9

ี
ระบบน�้ำเหลือง 18 และมีส่วนเก่ยวข้องกับการเพ่มจ�านวนเซลล์ตับ
ิ
ี
ี
้
ระบบน�าเหลืองของตับแบ่งเป็นส่วนลึก (deep ยังไม่เป็นท่ทราบแน่ชัดเก่ยวกับบทบาทของ
part) และส่วนตื้น (superficial part) น�้าเหลืองใน ระบบประสาทอัตโนมัติในการควบคุมเมแทบอลิซึม
ตับถูกสร้างใน space of Disse และระบายเข้า ในตับ การตัดประสาท (denervation) พาราซิมพาเทติก
ั
ิ
หลอดน�้าเหลืองบริเวณ portal tract ท�าให้ฤทธ์ของอินซูลินในการยับย้งการสร้างกลูโคส
หลอดนาเหลืองส่วนลึกมีจุดเร่มต้นจาก จากตับผิดปกติ แต่ในทางตรงกันข้ามพบว่าตับยัง
้
�
ิ
เนื้อเยื่อเกี่ยวพันใน portal tract จากนั้นวิ่งคู่ไปกับ ท�างานได้ถึงแม้จะถูกตัดประสาท เช่น ในตับที่ปลูกถ่าย
แขนงของ HA และ PV ไปที่ขั้วตับ ส่วนหลอดน�้า (liver graft)
เหลืองส่วนตื้นที่ capsule ของตับอาจเทเข้าหลอด จุลกำยวิภำค (microanatomy) ของตับ
1
น�้าเหลืองที่ขั้วตับหรือรอบ ๆ HV และ IVC หลังจาก (ดูรายละเอียดเพิ่มเติมในบทที่ 4)
นั้นจะเทเข้าสู่ thoracic duct 19
ึ
ตับมีหน้าที่ต่าง ๆ ซ่งต้องอาศัยเซลล์หลาย
ระบบประสำท 20 ประเภท (รูปที่ 1.5) เลือดที่มาเลี้ยง และการควบคุม
จากระบบประสาท เซลล์ต่าง ๆ ในตับประกอบด้วย
pthaigastro.org 22
ตับถูกควบคุมด้วยระบบประสาทอัตโนมัติ
ื
ได้แก่ เส้นใยประสาทซิมพาเทติก (sympathetic nerve 1. เซลล์เน้อแท้ (parenchymal cells) คือ
fibers) จาก celiac ganglia และพาราซิมพาเทติก เซลล์ตับ เป็นเซลล์ที่พบมากที่สุดในตับ มีขนาด
(parasympathetic) จากเส้นประสาท vagus ประมาณ 25 ไมครอน ภายในเซลล์ตับมีอวัยวะเซลล์

เส้นใยประสาทซิมพาเทติกจะเล้ยง perivascular (organelles) จ�านวนมาก เช่น อาจมี 1,000 ไมโทคอนเดรีย
ี
ั
plexus รอบ ๆ หลอดเลือดบริเวณข้วตับไปถึง space ต่อหนึ่งเซลล์ และมี endoplasmic reticulum,
of Disse โดยเส้นประสาทส่วนปลายจะอยู่ล้อมรอบ Golgi complex จ�านวนมากเพื่อใช้ในการสังเคราะห์

stellate cells และเซลล์ตับ ส่วนระบบประสาท โปรตีน ในเซลล์ตับยังมีไกลโคเจนสะสมอยู่อีกด้วย
พาราซิมพาเทติกมีเซลล์ปมประสาท (ganglion cells) ผนังเซลล์ตับมีสามโดเมน (domain) ได้แก่

อยู่ใกล้กับตับ เส้นใยประสาทมีลักษณะเป็นข่าย - Lateral domain เป็นส่วนที่อยู่ชิดกับเซลล์
ล้อมรอบ HA และ PV แต่มีประสาทพาราซิมพาเทติก ตับข้างเคียงโดยมี gap junctions กั้นไว้
ไปเลี้ยงส่วนที่ไกลกว่า portal tract น้อย - Sinusoidal (basolateral) membrane

Gap junctions ช่วยท�าให้เกิด electrical เป็นส่วนที่เซลล์ตับอยู่ชิดกับ sinusoid ซึ่งบุด้วย
coupling ระหว่างเซลล์ตับได้โดยตรง เซลล์ตับจึงมี เอนโดทีเลียม (endothelium) ที่มีรู (fenestrae)

เส้นประสาทไปเลี้ยงน้อยมาก การกระตุ้น cholinergic ช่วยให้สารต่าง ๆ เคลื่อนผ่านได้สะดวก นอกจากนี้
จะเพ่มเมแทบอลิซึมของสารต่าง ๆ และกระตุ้น เอนโดทีเลียมของ sinusoid ยังไม่มี basement
ิ
hepatic progenitor cells ส่วนการกระตุ้น adrenergic membrane จึงท�าให้การแลกเปล่ยนสารต่าง ๆ
21
ี
ิ
จะเพ่มการเคลื่อนย้ายของกลูโคสเข้าสู่กระแสเลือด ระหว่างเลือดและเซลล์ตับสะดวกขึ้น ช่องว่างระหว่าง