Page 75 - Neşide Dergisi 6.Sayı

DOSYA

Yapay Zekâ Tekniklerinin

Trafik Kontrolünde Kullanılması

Üzerine Bir İnceleme

Mehmet TEKTAŞ* - Ahmet AKBAŞ** - Vedat TOPUZ***

ÖZET trafik kontrol probleminin çözümüne yönelik
Kent içi karayolu ulaşım sistemi, işlevi itiba- yapay zekâ tekniklerinin kullanımı da yaygın-
rı ile canlı organizmaların dolaşım sistemine laşmaktadır. Bu kapsamdaki başlıca konu baş-
benzetilebilir. Dolaşım sistemindeki rahatsız- lıkları uzman sistem (expert system, ES) veya
lıkların, bütün organların sağlıklı çalışma şart- bulanık mantık (fuzzy logic, FL) yöntemleri ile
larını olumsuz yönde etkilemesi gibi; karayolu transit ve kentiçi yollardaki trafik akımlarının
ulaşımının problemleri de, kentlerde ekono- kontrolü, yapay sinir ağları (artificial neural
mik ve sosyal hayatın sağlıklı bir yapıya ka- networks, ANN) ile trafik akışı tahmini, genetik
vuşmasını olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle, algoritmalarla (genetic algorithms, GA) trafik
kent içi karayolu ulaşımının sağlıklı bir yapıya optimizasyonu olarak sayılabilir.
kavuşturulması zorunlu bir ihtiyaçtır. Bu kap-
Yapay zekânın amacı insanın zekâsını bilgisa-
samda ulaşım planlamasının yanı sıra, önemle
yar aracılığı ile taklit etmek, bu anlamda belli
üzerinde durulması gereken diğer bir olgu
bir ölçüde bilgisayarlara öğrenme yeteneği
da trafiğin kontrolüdür. Günümüzde trafiğin
kazandırabilmektir. Bu şekilde yapay zekâ
kontrolü amacıyla geleneksel kontrol teknik-
çoğunlukla insanın düşünme yeteneğini, bey-
lerine ilave olarak ileri trafik kontrol teknikleri
nin çalışma modelini veya doğanın biyolojik
de kullanılmaya başlanmıştır. Bu tekniklerinin
evrimini modellemeye çalışan yöntemlerden
önemli bir bölümünü yapay zekâ teknikleri
oluşur. Yapay zekâ yöntemlerinin başlıcalarını
(artificial intelligence, AI) oluşturmaktadır.
uzman sistemler, bulanık mantık, yapay sinir
Bilgisayar teknolojisi ve yapay zekâ teknikle- ağları ve genetik algoritmalar oluşturur. Uz-
rinin gelişimine paralel olarak, çizelgeleme man sistemler kısaca bir kural tabanlı sistem
(scheduling), akış kontrol (flow control), yön- olarak nitelendirilebilir. Burada oluşturulan
lendirme (routing) gibi gerçek hayat prob- kurallar bir uzmanın görüşü veya tecrübesine
lemlerinin çözümüne yönelik uygulamalar ve dayandırılarak oluşturulur. Oluşturulan bu ku-
akademik çalışmaların son yıllarda giderek rallardan, insanın neden-sonuç ilişkisine bağlı
yaygınlaştığı gözlenmektedir. Bu çerçevede, kalarak bir sonuca varması gibi mantıksal iş-

* Marmara Üniversitesi, Teknik Bilimler MYO, 81040 Göztepe-İstanbul Tel: 0-216-3365770/622-624, Fax: 0-216-4182505,
e-mail:tektas@marmara.edu.tr YAPAY ZEKÂ
** Marmara Üniversitesi, Teknik Bilimler MYO, 81040 Göztepe-İstanbul Tel: 0-216-3365770/622-624, Fax: 0-216-4182505,
e-mail:ahmetakbas@marmara.edu.tr
*** Marmara Üniversitesi, Teknik Bilimler MYO, 81040 Göztepe-İstanbul Tel: 0-216-3365770/622-624, Fax: 0-216-4182505,
e-mail: vtopuz@marmara.edu.tr

73