Page 191 - Xứ Đàng Trong_Li Tana
P. 191
HỆ THỐNG THUẾ CỦA HỌ NGUYỄN 189
Thăng chức ký huyện: nộp thượng lễ 223 quan và 80 tiền, nộp
nội lễ 48 quan 155 tiền và tiền trầu 360 tiền, nộp lễ trình diện ở
nội đường và tiền quà trẻ con là 5 quan và 120 tiền. Cộng cả các
tiền là 277 quan và 105 tiền.
Thăng cai tổng: nộp 165 quan và 135 tiền.
Làm duyên lại (quan chức nhỏ ở huyện), nộp 82 quan 270
tiền....”.
Việc bán chức vụ đã xuất hiện trong các trước tác xưa hơn.
Chẳng hạn, Đại Sán, một nhà sư người Trung Hoa đã viếng
thăm Đàng Trong vào năm 1695, ghi nhận là một người muốn
được đề bạt vào chức vụ cai phủ phải trả 10.000 lạng bạc
1
(khoảng 20.000 quan) trong vòng mười ngày được cất nhắc .
2
Theo Bowyear, khi một Ung Ai Coy Boe (ông nghé Cai Bạ, viên
chức quan thuế) phạm những tội liên quan tới “việc giải quyết
nhanh gọn”, rất giống với tội ăn hối lộ, viên chức này sẽ bị bỏ tù.
Anh ta phải nộp 50.000 lạng để ra khỏi tù và trở thành Cookey
Thoo (? ký lục tàu), cũng là một viên chức quan thuế .
3
Giá mua bằng quan chức đã gia tăng một cách đáng kể trong
thế kỷ 18, khi so các con số của thế kỷ 17 và 18. Trước năm 1707,
xem ra các viên chức không cần có một thứ gì đó như bằng cấp.
Nhưng, theo Tiền biên, từ năm này, mỗi viên chức đều cần mua
một cái bằng, không có bằng, viên chức này sẽ bị coi như một
suất đinh . Người ta phải trả cho mỗi cái bằng từ 1,5 quan đến
4
13 quan, tùy theo địa vị. Hồi đầu, tục lệ này được đặt ra là để
giảm số nhân viên, nhưng về lâu về dài, tục lệ này đã dẫn đến
hậu quả là cổ xúy cho nạn tham nhũng.
1 Đây chắc là cai phủ tàu, chức vụ có trách nhiệm kiểm soát việc buôn bán với người nước ngoài.
2 Đại Sán, Hải ngoại kỷ sự, quyển 5, trg.27.
3 Lamb, The Mandarin Road to Old Hue, trg.48-49.
4 Tiền biên, quyển 8, trg. 110.
www.hocthuatphuongdong.vn
