Page 10 - HOH
P. 10
14 SALUD AWEMainta Diahuebs, 2 October 2025
SALUD, BEYESA
+ Y Bienestar Personal +
Intoxicacion cu cuminda
Loke bo mester sa pa keda sigur
INTOXICACION cu cuminda, of malesa transmiti pa
cuminda, ta un problema di salud comun pero preve-
nibel, causa pa consumo di cuminda of bebida contamina.
Anualmente, casi 600 miyon hende rond mundo ta bira malo
debi na cuminda no sigur, y mas o menos 420,000 ta fayece.
Mayoria di e fayecimentonan ey ta entre muchanan bou di
cinco aña.
Kico ta causa intoxicacion cu cuminda
Intoxicacion cu cuminda por wordo causa pa bacteria, virus,
parasito, schimmel, toxina, of kimiconan dañino. E bacteri-
anan mas comun ta inclui Salmonella, E. coli, Campylobacter, abou y mediano unda e sistemanan di siguridad di cuminda
y Clostridium perfringens. Virusnan manera norovirus tambe ta menos robusto, loke ta hiba na tasanan mas halto di
ta causanan frecuente. malesa y morto.
Contaminacion por tuma luga na hopi etapa—durante plan- Prevencion
tamento, procesamento, almacenamento, transportacion, Mayoria caso di intoxicacion cu cuminda por wordo preveni.
of preparacion. Factornan di riesgo ta inclui mal higiena,
temperatura di cushinamento incorecto, almacenamento Pasonan clave ta inclui:
insigur, contaminacion crusa entre cuminda curu y cushina, • Higiena – Laba man, bestek, y superficie di preparacion di
y man of bestek no laba. cuminda regularmente.
• Separa – Tene carni curu leu for di cuminda cla pa come.
Señal y sintomanan • Cushina – Sigura cu cuminda ta yega temperatura interno
Sintomanan hopi biaha ta aparece dentro di algun ora te na sigur.
algun dia despues di a come e cuminda contamina. • Fria – Pone cuminda cu ta daña lihe den frishider of freezer.
• Controla cuminda cu a sobra – Keinta nan bon y benta afo
Esakinan por inclui: cuminda insigur of caduca.
• Nausea
• Sacamento Tratamento
• Diarea (tin biaha cu sanger) Pa casonan leve, descanso, hidratacion, y cuminda suave
• Calamber di stoma generalmente ta suficiente. Solucionnan di rehidratacion
• Keintura oral por yuda restaura electrolito perdi. Evita remedi contra
diarea a menos cu un profesional di cuido medico indica
Señalnan mas severo cu ta rekeri atencion medico ta inclui esey. Busca ayudo medico inmediatamente si e sintomanan
diarea cu ta dura mas cu tres dia, keintura halto, sacamento ta severo of si e pashent ta un mucha, un persona di edad,
persistente cu ta stroba di bebe likido, of sintomanan di na estado, of cu inmunidad abou.
deshidratacion manera mareamento of urinamento reduci.
Intoxicacion cu cuminda ta keda un problema di salud amplio
Ken ta core mas riesgo pero mayormente prevenibel. Practica bon higiena, maneho
Aunke tur hende por wordo afecta, muchanan chikito, adul- sigur di cuminda, y cushinamento adecua por reduci e ries-
tonan mayor, hende muhe na estado, y hendenan cu sistema gonan drasticamente. Conscientisacion publico y medi-
inmuno debilita ta core mas riesgo. Malesa transmiti pa danan fuerte di siguridad di cuminda ta vital pa proteha
cuminda ta particularmente severo den paisnan di entrada comunidadnan rond mundo.

