Page 10 - HOH
P. 10

14 SALUD                                                       AWEMainta                                             Diahuebs, 2 October 2025

                           SALUD, BEYESA




                                   + Y Bienestar Personal +





         Intoxicacion cu cuminda







                                                  Loke bo mester sa pa keda sigur



       INTOXICACION cu cuminda, of malesa transmiti pa

       cuminda, ta un  problema di salud comun  pero preve-
       nibel, causa pa consumo di cuminda of bebida contamina.
       Anualmente, casi 600 miyon hende rond mundo ta bira malo
       debi na cuminda no sigur, y mas o menos 420,000 ta fayece.

       Mayoria di e fayecimentonan ey ta entre muchanan bou di
       cinco aña.


       Kico ta causa intoxicacion cu cuminda

       Intoxicacion cu cuminda por wordo causa pa bacteria, virus,
       parasito, schimmel, toxina, of kimiconan dañino. E bacteri-
       anan mas comun ta inclui Salmonella, E. coli, Campylobacter,               abou y mediano unda e sistemanan di siguridad di cuminda
       y Clostridium perfringens. Virusnan manera norovirus tambe                 ta menos robusto, loke ta hiba na tasanan mas halto di

       ta causanan frecuente.                                                     malesa y morto.


       Contaminacion por tuma luga na hopi etapa—durante plan-                    Prevencion
       tamento, procesamento, almacenamento, transportacion,                      Mayoria caso di intoxicacion cu cuminda por wordo preveni.

       of  preparacion.  Factornan  di riesgo  ta inclui  mal  higiena,
       temperatura di cushinamento incorecto, almacenamento                       Pasonan clave ta inclui:
       insigur, contaminacion crusa entre cuminda curu y cushina,                 • Higiena – Laba man, bestek, y superficie di preparacion di
       y man of bestek no laba.                                                   cuminda regularmente.

                                                                                  • Separa – Tene carni curu leu for di cuminda cla pa come.
       Señal y sintomanan                                                         • Cushina – Sigura cu cuminda ta yega temperatura interno
       Sintomanan hopi biaha ta aparece dentro di algun ora te na                 sigur.
       algun dia despues di a come e cuminda contamina.                           • Fria – Pone cuminda cu ta daña lihe den frishider of freezer.

                                                                                  • Controla cuminda cu a sobra – Keinta nan bon y benta afo
       Esakinan por inclui:                                                       cuminda insigur of caduca.
       • Nausea
       • Sacamento                                                                Tratamento

       • Diarea (tin biaha cu sanger)                                             Pa casonan leve, descanso, hidratacion, y cuminda suave
       • Calamber di stoma                                                        generalmente  ta  suficiente.  Solucionnan  di  rehidratacion
       • Keintura                                                                 oral por yuda restaura electrolito perdi. Evita remedi contra
                                                                                  diarea  a menos  cu  un  profesional  di cuido medico  indica

       Señalnan mas severo cu ta rekeri atencion medico ta inclui                 esey. Busca ayudo medico inmediatamente si e sintomanan
       diarea cu ta dura mas cu tres dia, keintura halto, sacamento               ta severo of si e pashent ta un mucha, un persona di edad,
       persistente cu ta stroba  di  bebe likido, of sintomanan di                na estado, of cu inmunidad abou.
       deshidratacion manera mareamento of urinamento reduci.

                                                                                  Intoxicacion cu cuminda ta keda un problema di salud amplio
       Ken ta core mas riesgo                                                     pero mayormente prevenibel. Practica bon higiena, maneho
       Aunke tur hende por wordo afecta, muchanan chikito, adul-                  sigur di cuminda, y cushinamento adecua por reduci e ries-
       tonan mayor, hende muhe na estado, y hendenan cu sistema                   gonan drasticamente. Conscientisacion  publico y medi-

       inmuno  debilita  ta  core  mas  riesgo.  Malesa  transmiti  pa            danan fuerte di siguridad  di cuminda ta vital pa proteha
       cuminda ta particularmente severo den paisnan di entrada                   comunidadnan rond mundo.
   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15