Page 20 - HOH
P. 20

A30    CIENCIA & TECNOLOGIA
                  Diahuebs 6 Februari 2020

                            Dokter cu a purba bati alarma hospitalisa pa coronavirus



              (CNN)  –  Dia  30  di  de-                                                                                       medida  legal’  contra  per-
              cember  ultimo,  Li  Wen-                                                                                        sona cu ‘publica y comparti
              liang  a  conta  su  grupo                                                                                       rumornan online’ tocante e
              di alumni di scol medico                                                                                         malesa.
              riba WeChat cu shete pa-                                                                                         Autoridadnan pa mas cu dos
              shent di un mercado local                                                                                        siman a insisti cu ‘no tin evi-
              a  ser  diagnostica  cu  un                                                                                      dencia obvio di transmision
              malesa  similar  na  SARS                                                                                        humano-pa-humano’,     ni
              y  poni  den  cuarentena.                                                                                        infeccion  di  trahadonan  di
              Pero  den  algun  ora,  su                                                                                       salud,  y  cu  por  ‘preveni  y
              mensahenan  a  ser  com-                                                                                         controla’ e brote.
              parti viralmente online.
                                                                                                                               Despues e cantidad di infec-
              Li  a  splica  den  e  chat  cu                                                                                  cion a cuminsa aumenta. Pa
              segun e test cu el a mira, e                                                                                     17  di  januari,  autoridad  na
              malesa tabata un coronavirus                                                                                     Wuhan  a  reporta  apenas  41
              – e famia di e virus SARS. Li,                                                                                   caso, pero pa dia 20 di janu-
              un dokter trahando na Wu-                                                                                        ari, ya tabatin 198. E anochi
              han, e centro di e epidemia                                                                                      ey  a  anuncia  transmision
              di Novel Coronavirus, a bisa                                                                                     humano-pa-humano.
              su  amigonan  pa  adverti  su  tensivo di hospital, Li a bisa  pa comparti informacion di  e  pashent  a  test  positivo  pa  Awo, e virus a plama den tur
              sernan  keri  privadamente.  CNN  cu  diasabra  ultimo  tratamento  na  publico  sin  SARS – clarificando despues  region di e pais, incluyendo
              Pero rapidamente su mensa-  a  confirma  cu  el  a  contrae  autorisacion.           cu e virus tabata otro tipo di  e  frontera  den  lehano  oc-
              henan a bira viral, sin sconde  e  malesa.  Su  diagnostico  a                       coronavirus – pero su prome  cidente Xinjiang, y e region
              su nomber. “Mi a realisa cu  causa  disgusto  na  China,  Dia  31  di  december  trem-  mensahe ya a plama online.  remoto di Tibet.
              probablemente  mi  lo  ricibi  unda  critica  ta  aumentando  pan,  autoridadnan  di  salud  Li mester a firma un declara-
              castico”, el a bisa.        contra  censura  di  gobierno  di Wuhan a tene un reunion  cion  reconociendo  su  ‘deli-  Pa  fin  di  januari,  hopi  per-
                                          pa cu e malesa.             di  emergencia  pa  discuti  e  to’ y despues a keda liber.   sona  a  compronde  e  mal
              E tabatin rason.                                        brote.  Despues,  oficialnan  Dia 10 di januari, Li a cum-  maneho di gobierno di Wu-
              Poco despues di e mensahe,  Riba  e  mesun  dia  cu  Li  a  a yama Li na su hospital pa  insa  tosa  y  a  haya  keintura  han pa cu e virus. Hopi on-
              polis di Wuhan a acusa Li di  manda su mensahe, un no-  splica con e tabata sa di e ca-  despues.  Dia  12  di  januari  line tabata pidi exhoneracion
              propaga rumor. E tabata un  ticia di emergencia a sali di  sonan.  Despues,  autoridad-  a  hospitalis’e.  Den  dianan  di  esunnan  acusa  pa  plama
              di  varios  dokter  castiga  pa  Comision di Salud Munici-  nan  di  Wuhan  a  anuncia  e  siguiente, su condicion a de-  rumor,  bisando  cu  nan  ad-
              purba bati alarma pa e virus  pal di Wuhan, informando e  brote y a alerta Organisacion  teriora asina hopi cu mester  vertencia trempan por a sca-
              mortal den e prome siman-   institucionnan  medico  di  e  Mundial di Salud (WHO).   a bay den cuido intensivo y  pa centenares di bida. Corte
              nan di e brote. Desde e tem-  ciudad cu un serie di pash-  Pero toch dia 3 di januari a  duna oxigeno. Dia 1 di feb-  supremo  di  China  a  critica
              po ey e virus a cobra mas di  ent for di e mercado mayor-  yama Li na un warda di polis  ruari  el  a  test  positivo  pa  polis di Wuhan pa castiga e
              425 bida y a contagia mas di  ista di cuminda di lama Hua-  pa zundr’e pa ‘plama rumor  coronavirus.  Autoridadnan  personanan  aki,  concedien-
              20mil  persona  globalmente  nan  tabatin  un  ‘pneumonia  online’  y  ‘interumpi  orden  Chines  a  purba  di  keda  e  do cu ‘lo por ta afortuna si
              – incluyendo Li.            desconoci’.  E  noticia  tabata  social’  cu  e  mensahe  den  e  unico medio di informacion  hende a scucha e ‘rumor’ aki
              For di su cama den cuido in-  adverti cu no tabata permiti  chat. Den e chat Li a bisa cu  riba  coronavirus,  ‘tumando  e tempo aya’.


                      Teoria di conspiracion online ta florece cu fiasco di Iowa caucus


                                                                      E tweetnan dialuna a cuminsa  bata basa riba declaracionnan  orCheat  tabata  un  tendencia
                                                                      plama algun minuut despues  facilmente desmenti.          riba  Twitter,  menciona  mas
                                                                      cu Partido Democrata di Iowa  Por ehempel, post riba Twit-  di 120mil biaha.
                                                                      a anuncia cu tabata revisando  ter  y  Facebook  falsamente  E  misinformacion  aki  ta
                                                                      e resultadonan pa ‘control di  a  sugeri  cu  candidato  presi-  basa en parti riba e hecho cu
                                                                      calidad’. E app cu e partido a  dencial  democrata  Hillary  campaña  di  Buttigieg  a  paga
                                                                      usa  pa  colecta  resultadonan  Clinton,  oponente  di  Sand-  Shadow Inc., e compania tras
                                                                      dialuna  a  sufri  fayonan  tec-  ers den primario na 2016, ta-  di  e  app  di  Iowa  caucus,  pa
                                                                      nico cu a laga e resultadonan  batin un man den desaroya e  software. Otro Democratan-
                                                                      den limbo te cu diamars.     app fracasa cu a usa pa colecta  an, incluyendo ex- vice presi-
            CHICAGO  (AP)  —  Di-        di  e  desconfiansa  mandando  “Calidad  di  control  =  falsi-  resultado na Iowa. Dunando  dente  Joe  Biden,  senador
            aluna anochi no por a bay  tweetnan  dialuna  nochi  cu  fica?” manager di campaña di  impulso na e desconfiansa ta-  Kirsten Gillibrand, y Partido
            miho  pa  esunnan  online  #RiggedElection.      Yiunan  Trump,  Brad  Parscale  a  bisa  bata e hecho cu tres di e ehec-  Democrata di Texas a contra-
            cu  a  pasa  añanan  propa-  homber  di  Trump  a  grita  den un tweet cu a wordo like  utivonan  senior  na  Shadow  ta Shadow pa sevicionan.
            gando  teorianan  di  con-   ‘Falsifica!)  na  un  evento  di  y comparti mas di 20mil bi-  Inc., cu a crea e app, anteri-  E  resultadonan  na  Iowa  ta-
            spiracion falso riba inter-  campaña na Iowa. Y senador  aha. Mientras e retraso di re-  ormente a traha pa e campaña  batin sosten di voto riba pa-
            net  cu eleccion Mericano  Republicano,  Lindsey  Gra-    sultadonan final a sigui te cu  fracasa di Clinton.       pel,  cu  ta  locual  e  Partido
            ta  falsifica  of  vulnerabel  ham  a  sugeri  den  un  tweet  diamars,  usuarionan  di  red-  Otronan  a  culpa  candidato  Democrata di Iowa ta usando
            pa manipulacion.             cu problemanan di e caucus  nan  social  a  comparti  teoria  presidencial   Democrata,  pa verifica e resultadonan.
                                         tabata resultado di un ‘Bernie  di schemanan compleho cu a  Pete Buttigieg, ex- alcalde di  E tipo di casonan aki ta mus-
            E  retraso  den  resultadonan  blowout’.                  lansa pa tene e resultadonan  South Bend, Indiana. Nan a  tra cu ta importante pa can-
            di  eleccion  di  Iowa  caucus  Ta e tipo di teoria di conspira-  scondi pa asina socava cierto  insisti cu el a logra un scam  didatonan  presidencial  crea
            a  revela  cu  algun  sostenedo  cion cu expertonan ta teme lo  candidato,  manera  senador  pa  retrasa  resultadonan  cu  confiansa den e sistema entre
            di  candidatonan  Democrata  afecta e careda presidencial e  Bernie  Sanders.  Hopi  di  e  ayudo di e partido. Otronan a  nan  sostenedonan.  Un  pro-
            ta asina desconfia di e resul-  aña aki te cu dia di eleccion.   tweetnan a sugeri cu Partido  insisti eroneamente cu cam-  fesor  di  ciencia  politico  na
            tado  cu  nan  a  yena  internet  Den lunanan recien, usuari-  Democrata  of  Convencion  paña  di  Buttigieg  a  desaroya  Massachusetts  Institute  of
            cu declaracionnan sin prueba  onan di rednan social a pro-  Nacional  Democrata  inten-  e app en cuesion. Otronan a  Technology,  Charles  Stewart
            acusando Partido Democrata  move  teorianan  di  conspira-  cionalmente  a  daña  e  resul-  remarca cu fundado di un or-  III, a bisa: “Mi ta spera y desea
            di  corupcion,  door  di  purba  cion  riba  e  legitimidad  di  tadonan  di  e  caucus,  maske  ganisacion sin fin di lucro cu  pa candidatonan reconoce cu
            di manipula eleccion na fabor  resultadonan di eleccion na e  Partido Democrata di Iowa a  a lansa Shadow Inc aña pasa  si  nan  no  defende  e  sistema
            di un candidato.             pais, for di un careda guber-  administra caucus dialuna.  ta  casa  cu  un  consehero  se-  ora por defende esaki, nan lo
            Presidente  Donald  Trump  y  namental na Kentucky te cu  E  teorianan  di  conspiracion  niro pa campaña 2020 di But-  daña democracia y devalua e
            su  sostenedonan  a  probecha  careda estatal na Virgina.  online,  den  algun  caso  ta-  tigieg.  Pa  diamars,  #May-  nominacion cu nan ta busca.”
   15   16   17   18   19   20   21   22   23   24   25