Page 27 - Bao cao Khao sat khao ta di van Han Nom (HTP4-K16 NMHD) 2025

Giáo học tương trưởng

• Đối tượng và Phạm vi áp dụng:

o Đối tượng được hưởng đặc quyền Tạo lệ là “xã Nhạn Tháp, huyện Siêu Loại” (nay

thuộc huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh). Đây là một địa bàn then chốt thuộc trấn
Kinh Bắc xưa.

o Di tích được hưởng chế độ là “chùa Ninh Phúc”, được mô tả là “cổ tích danh lam”
(ngôi chùa cổ nổi tiếng). Tiêu chí lựa chọn di tích để ban cấp Tạo lệ, như luận án đã

chỉ ra, thường là những di tích có “vị trí quan trọng trong đời sống tâm linh” [1, tr.22].
• Nguồn lực tài chính và Nhân sự:

o Văn bản cho thấy sự kết hợp giữa nguồn lực nhà nước và tư nhân. Nhà nước
ban đặc quyền miễn trừ sưu dịch. Cá nhân bà Lê Thị Ngọc Duyên (có lẽ là một quý
tộc hoặc người trong hoàng tộc) đóng góp “ruộng tư nghiệp” để lấy hoa lợi (“cung cấp
gạo”) cung ứng cho chùa. Điều này phản ánh một cơ chế tài trợ linh hoạt cho di tích.

• Quyền lợi và Nghĩa vụ của Dân Tạo lệ:

o Quyền lợi (Đặc quyền): Văn bản liệt kê chi tiết các hạng mục được miễn trừ,
bao gồm:

* Công việc xây dựng, bảo trì công cộng: “đắp đê, sửa đường” (培築，築立官

堤路).

* Phân chia thuế hộ: “hộ phần” (户分).

* Công việc ngoại giao, tiếp đãi: “nghênh tiếp và tiễn đưa sứ thần” (迎餞使臣).

* Các loại sai dịch khác: “các việc sai dịch khác” (搜差各役).

o Nghĩa vụ: Đổi lại, dân Tạo lệ có nghĩa vụ “lo liệu các việc cần thiết cho chùa”
(本寺應務) và “phụng thờ Phật” (供事佛). Mục đích tối thượng được nêu là
“cầu cho quốc thọ dài lâu” (壽國脉), gắn việc thờ cúng với sự trường tồn của quốc gia.

• Cơ chế Giám sát và Thực thi:

o Lệnh chỉ có điều khoản răn đe rõ ràng: “Các quan lại, nha môn... không được

quấy nhiễu, bắt bớ. Kẻ nào vi phạm sẽ bị trị tội” (不得擾捉，違者有罪).
Điều này một lần nữa khẳng định nhận định trong luận án về việc triều đình rất coi
trọng việc bảo vệ quyền lợi cho dân Tạo lệ, đảm bảo chính sách được thực thi nghiêm
túc [1, tr.66].

• Vai trò của Phụ nữ trong Việc Ban cấp Tạo lệ:

o Văn bản này là một minh chứng sống động cho vai trò của nữ giới trong đời sống

chính trị - tôn giáo, một chủ đề đã được luận án đề cập [1, tr.29]. Cả Hoàng thái hậu
Trịnh Thị Ngọc Trúc (người tâu bẩm) và bà Lê Thị Ngọc Duyên (người cúng ruộng)
đều đóng vai trò tích cực và quan trọng trong việc thiết lập và duy trì chế độ Tạo lệ
cho chùa Ninh Phúc.

HTP4 - K16 NMHĐ .27