Page 147 - ÇİLEK ÇALIŞTAYI KİTAP

Türkiye Çilek Fide Yetiştiriciliği ve Sektörü

Prof. Dr. Sedat Serçe ve Orkun Gencer
Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi, Tarımsal

Genetik Mühendisliği, Niğde, 51240

sedatserce@gmail.com

Gülgiller familyasından bir ılıman iklim meyvesi olan kültür çileği (Fragaria

×ananassa), 18. yüzyıllın sonunda kuzey (F. virginiana) ve güney (F. chiloensis) yarım

kürelerden Fransa'da bir botanik bahçesinde tesadüfen melezlenmesi sonucunda ortaya
çıkmıştır. Dolayısıyla, dünyanın en geç ıslah edilen meyve türlerinden biridir. Değişik ploidi

düzeylerinde 20’den fazla çilek türü tanımlanmıştır. Yüzeysel bir kök sistemine sahip çilek
bitkisinde köklerin %90'ı, 40 cm derinlikte yer almakta olup, kök sisteminin hemen üstünde

kök gövdesi ve üzerinde yapraklar; meyve salkımı, çiçek ve meyveler ya da kol ve yavru bitki
bulunmaktadır. Fotoperiyodik tepki bakımından uzun gün çilekleri bulunsa da, üretimi yapılan

çilek çeşitlerinin büyük çoğunluğu kısa gün ya da gün-nötr çeşitlerdir. Çileğin çoğaltılması

vegetatif yolla, uzun gün ve yüksek sıcaklık koşullarında oluşan yavru bitkilerin
köklendirilmesiyle yapılmaktadır (Serçe ve Özgen, 2014).

Çilek türleri kuzey yarım kürede yaygınlaşmış olmakla birlikte, çileğin gösterdiği geniş
adaptasyon yeteneği ve ıslahçıların yoğun çabaları sonucunda, yetiştiricilik Ekvator'dan

Alaska'ya, dünyanın tarım yapılan hemen bütün alanlarına yayılmıştır. 2019 FAO
istatistiklerine göre dünya toplam üretimi 8,885,028 ton iken, dünyanın önemli çilek üretici ve

ihracatçı ülkeleri Çin, A.B.D, Meksika ve Türkiye’dir.

Çilek yetiştiriciliği ülkemizin tüm bölgelerinde yapılabilmektedir. Bununla birlikte
yetiştiricilik Silifke, Sultanhisar, Anamur ve Gazipaşa'da yoğunlaşmaktadır. Ülkemiz çilek

üretimi 1980’li yıllardan beri sürekli önemli bir artış ivmesi göstermiş ve 2020 TÜİK verilene
baktığımızda 17 977 hektar alanda, 546 525 ton üretim yapılmaktadır. 2000’li yılların başında

başlayan ihracatımız, son yıllarda üretilen meyvelerin iç pazar taleplerini karşılaması ve üretim

yoğunluğunu döneminin çakışmaması gibi etkenler dışında, sürekli bir artış eğilimi göstermiştir.
Bu başarıda ülkemizin ekolojik koşullarının elverişli olması büyük bir etkendir. Fakat bu

başarıyla resmi ve özel kuruluşların çilek yetiştiriciliği konusundaki üretici eğitimleri, üretim
süresinin çeşitlendirilmesi, kullanılan çeşitlerin arttırılması, yetiştiricilik tekniklerinin

iyileştirilmesi, farklı dikim zamanları ve fide türü kullanımı gibi etkenlerde önemli bir katkı

sağlamıştır. Böylece üreticiler ülkemiz koşullarına uygun, sağlıklı ve kaliteli fide sağlayabilir
hale gelmiştir (Serçe ve Özgen, 2018).