Page 242 - ÇİLEK ÇALIŞTAYI KİTAP

sağlayacaktır.
Çilek, dünya genelinde tarımın yapılabildiği bütün alanlarda kolaylıkla yetiştirilebilen
bir türdür. Modern ıslah yöntemlerinin kullanılmasıyla 20. yüzyılda yeni çeşitlerin elde
edilmesi sağlanmıştır. Bu tarihlerde birçok ıslah çalışmaları yapılmış ve 1000’den fazla yeni
çeşit elde edilmiştir. Islah çalışmaları sonucunda en fazla çeşit elde eden ülkeler ise ABD,
İtalya, Fransa, İspanya, Japonya, İngiltere ve Kanada olarak bilinmektedir.

Günümüzde uluslararası coğrafi işaret tanınırlığı olan 3 tane, ülkelerin kendi bünyesinde
tanımış oldukları 15 civarında çilek bulunmaktadır. Uluslararası tanınırlığa sahip çileklerden 2
tanesi Fransa’ya, 1 tanesi de Polonya’ya aittir. Ulusal ölçekte coğrafi işaretli çilekleri olan
ülkeler Türkiye, Rusya ve Hindistan’dır. Türkiye’nin ilk Coğrafi İşaret kapsamına alınan
(Menşe İşaretli) çileği olan Silifke Çileğidir. 2020’de Coğrafi İşaret kapsamına alınan
Sultanhisar Çileği; Şubat 2021’de Menşe İşaretli olarak Coğrafi İşaret kapsamına alınan Sason
Çileği; Nisan 2021’de Menşe İşaretli olarak Coğrafi İşaret kapsamına alınmış olan Hüyük
Çileği; 2021’de son olarak Karadeniz Ereğli Osmanlı Çileği, Menşe İşareti olarak kapsam
dâhiline alınmıştır.
Çilek ülkemizde önceki yıllarda sadece İstanbul, Bursa ve Karadeniz Ereğlisi
yörelerinde yetiştirilirken, 1970 yılından sonra Prof. Dr. Nurettin KAŞKA’nın üstün gayret ve
girişimleriyle yaygınlaşmıştır. Ancak Trakya ve Marmara bölgelerinde yoğun olarak Mayıs
ayının ilk haftasında, Ege bölgesinde nisan ortalarında ve güney bölgelerde mart ayında
olgunlaşan çileğin yıl boyu üretilecek program ve tekniklerin geliştirilmesine ihtiyacı vardır.

Son yıllarda çilek yetiştiriciliğinin gittikçe önem kazanmasının başlıca sebebi farklı
toprak özellikleri ve iklimsel faktörlerde bile ekonomik açıdan kazançlı olması ve kolay
yetiştirilebilmesidir. Ancak çileğin en iyi gelişme gösterdiği toprak tipi kumlu tınlı bünyeli, iyi
drene olmuş, tuzluluğu düşük (EC< 1 mS/cm toprak doygunluk çözeltisi), aktif kireç içeriği az
(<% 1.5), pH’sı 6.5 - 7.0 olan topraklardır.

Çilek, karakteristik aroması ve parlak kırmızı renkli görünümü ile en çok tercih edilen
meyveler arasında yer alması, insan sağlığı açısından önemli kuersetin, kaempferol, siyanidin,
elajik asit, pelargonidin glikozitleri, antosiyanin, flavonol, flavonoidler, C vitamini gibi
bileşikleri içermesi, diğer bazı yetiştiricilik kollarına göre daha kârlı olması, küçük aile
işletmelerine uygun olması, çok farklı kullanım alanlarının olması, ara ziraati olarak ve diğer
ürünlerin sınırlı yetiştiği yamaç ve dağ köylerindeki arazilerde de yetiştirilebilmesi gibi
nedenlerle son yıllarda tüm dünyada ve ülkemizde çilek yetiştiriciliği önemli düzeyde artmıştır.
Dünyada genel olarak iki tip çilek yetiştiricilik şekli bulunmaktadır. Bunlardan en sık
kullanılanı malç ile kaplanmış seddeler üzerine damla sulama sistemi yerleştirilerek
gübrelemenin yapıldığı tek yıllık yetiştiricilik tekniğidir. Bu sistemde bitkilerde gelişen gövde
sayısı verimi doğrudan etkilemektedir. Diğeri ise fidenin 2 veya 3 yıl toprakta kaldığı, çok
yıllık, soğuk iklime sahip yerlerde kullanılan sistemdir. Dünya genelinde kullanılan fide tipleri
ise; taze, tüplü ve frigo fidelerdir. Frigo fideler Türkiye genelinde en çok tercih edilen ve
kullanılan fide tipidir.

Yıllık çilek tüketimi 2019 itibariyle Türkiye’de 4.7 kg olup, bu rakam ABD’de 6.8 kg,