Page 86 - LSDB Tp. Cam Pha (1930 - 2025)

Sau cuộc bãi công tháng 7/1936, tên Xanh-cờ-le-rơ-đờ-vi-bo
về thay Bô-la làm chủ nhất mỏ Cẩm Phả. Hắn quyết định cắt kỳ
lương đầu tháng của công nhân. Điều đó càng tăng thêm mâu
thuẫn gay gắt giữa công nhân và chủ mỏ.

Đầu tháng 11/1936, Ủy ban bãi công ở Cẩm Phả được bí mật
thành lập . Ban lãnh đạo khẩn trương thành lập đội bảo vệ,
(1)
hoàn chỉnh nội dung yêu sách, khẩu hiệu đấu tranh, phổ biến
chủ trương, biện pháp đấu tranh đến bộ phận nòng cốt ở các cơ sở
sản xuất trên toàn bộ khu vực mỏ Cẩm Phả . Mặc dù vậy, cuộc
(2)
bãi công vẫn chưa nổ ra vì công nhân chưa có lương, công tác hậu
cần chưa được chuẩn bị chu đáo.
Ngày 11 và ngày 12/11/1936, nhân việc tên Tây coi tầng Núi
Trọc đánh một công nhân rất tàn nhẫn gây phẫn nộ trong anh
chị em công nhân mỏ, ở nhiều nơi thuộc Cẩm Phả đã xuất hiện
truyền đơn vận động bãi công.

Ngày 12/11/1936, khi lĩnh lương kỳ 1, thợ mỏ đã đi mua lương
thực, thực phẩm dự trữ chuẩn bị đấu tranh. Kế hoạch của Ủy ban
bãi công đề ra được công nhân bí mật truyền đạt cho nhau.
Đêm 12/11/1936, hầu hết các lán thợ mỏ Cẩm Phả đều được
loan tin: Sáng ngày 13 thợ mỏ sẽ nghỉ việc, bãi công, các đội
tuyên truyền, bảo vệ khẩn trương triển khai công việc theo kế
hoạch đã định. Khẩu hiệu, biểu ngữ được dán ngay ở các lán thợ.
Những bộ phận được phân công cảnh giới trên các ngả đường tới
công trường, tầng than đã đến đúng vị trí thực hiện nhiệm vụ.

Sáng ngày 13/11/1936, cả Cẩm Phả hừng hực khí thế cách
mạng như một ngày hội lớn, công nhân không chịu đi làm, kéo ra
đường đông nghịt. Họ xúm quanh những tấm áp phích với những
dòng chữ to: “Hỡi anh chị em! Chúng ta làm lụng cực khổ, lương
không đủ sống, chúng ta không muốn chết đói, chết ốm.

(1) Báo cáo ngày 22/12/1936 của Công sứ Quảng Yên gửi Thống sứ Bắc Kỳ
(Trần Văn Giàu, Giai cấp công nhân Việt Nam tập II, Nxb. Sử học, 1962,
tr.129-130.
(2) Theo Báo cáo mật số 46 - S ngày 07/11/1937 của Chánh sứ Pháp tại
Quảng Yên gửi đại lý khu Hòn Gai - Cẩm Phả.

85