Page 108 - demo

108 | THÍCH NGUYÊN HỒNG

cảm khái cho cuộc nhân thế phù trầm:
Ngã kim nhật tại tọa chi địa

Cổ chi nhân tằng tiên ngã tọa chi.

Ngàn muôn năm âu cũng thế ni
Ai hay hát? mà ai hay nghe hát?

40
(Chữ Nhàn)
Tác giả tự hỏi: nơi ta đang ngồi nghe hát đây, trước ta ai đã

từng ngồi? Và bao nhiêu lớp người kẻ trước người sau đã lần

lượt đi vào nơi u tịch. Tác giả nghi ngờ sự hiện hữu của mình:
ta đang ngồi nghe hát chăng? Hay chính ta là con hát đang

đóng trò trên sân khấu phế hưng của cuộc đời?

Đọc đến mấy câu trong bài hát vừa rồi chúng ta phải giật

mình trước cái tâm hồn sâu thẳm của người nghệ sĩ.

Người có tình cảm là người sống có nghệ thuật, diễn tả được
nghệ thuật. Còn người không tình cảm sống không nghệ

thuật, không diễn tả được nghệ thuật mà cả đến không biết
thưởng ngoạn nghệ thuật.

Đứng về mặt hậu quả mà nói thì tùy bản chất tình cảm mỗi

người có một sắc thái phản ứng khác nhau trước đối tượng
ngoại giới. Nhưng đứng về phía tác nhân mà suy luận thì ngược

40 Doãn Quốc Sỹ và Việt Tử, Khảo Luận về Nguyễn Công Trứ, Nam sơn,
Saigon, 1960, tr 109.