Page 49 - LSDB xa Xuan Thanh

không có con trai, con gái được quyền thừa kế ruộng hương
hỏa (loại ruộng dùng để thờ cúng cha mẹ). Nếu người chồng

cố tình ruồng bỏ thì người vợ có quyền ly dị, tài sản do hai
vợ chồng gây dựng chia đôi theo nguyên tắc bình đẳng. Đến
năm 1815, nhà Nguyễn ban hành Bộ luật Gia Long, thủ
tiêu những chế định tương đối tiến bộ của Bộ luật Hồng Đức
về luật hôn nhân gia đình và dân luật, đồng thời tăng cường
phạm vi trừng trị, đề ra những hình thức trừng trị đặc biệt
tàn bạo bất công. Ví dụ như ai “phản nghịch” nổi dậy chống
triều đình thì chẳng những người ấy bị cắt tay chân, băm
xác, trâu xé, voi đạp... mà cả ba họ: họ cha, họ mẹ, họ vợ
của người có tội, hễ 16 tuổi trở lên thì nam đều bị chém, nữ
đều bị bắt làm nô tì. Các hình phạt áp dụng nhằm đầy đọa
thân thể con người một cách dã man như lăng trì (xéo thịt
cho chết dần), trảm khiêu (chém bêu đầu), phanh thây, băm
xác... Hình phạt đánh bằng roi và gậy phổ biến trong mọi
điều luật. Một làng kia có dân nổi loạn chống triều đình,
Nhà nước phạt cả làng vì làng đã có những kẻ bất trung
như thế, tội nhẹ thì làng bị phá hai đường dài từ đông sang
tây, từ nam ra bắc, gạch chéo nhau đụng nhà ai nấy chịu dù
là nhà của những kẻ rất trung thành với vua; tội nặng thì
cả làng bị đốt sạch, kể cả nhà những người không tham gia
nổi loạn.

Tuy nhiên chế độ thống trị hà khắc, những hình phạt tàn
bạo của nhà Nguyễn chỉ khơi sâu lòng thù ghét của Nhân
dân. Cuộc chiến tranh nông dân đã mở màn từ đời Gia Long,
ngày càng phát triển với quy mô rộng lớn và mức độ quyết
liệt. Hai mươi năm trị vì của Minh Mệnh (1820 - 1841) là
giai đoạn được coi như “cường thịnh” nhất của triều Nguyễn,

48