Page 75 - Przejdz_na_wyzszy_poziom_t1_flipingbook online

II. DOOKOŁA śWIATA

półkach towarów etykietowanych jako „tradycyjne”, „ludowe”, „babuni”. Znakuje
się w ten sposób wędliny, sery, soki, alkohole, masła, makarony, przetwory, coraz
dłuższą listę wyrobów różnych branż spożywczych. Przekaz, jaki niesie taki znak,
jest jasny: „tradycyjne” to wytworzone zgodnie z dawnymi recepturami, przy
użyciu naturalnych składników, tradycyjną metodą. Nazwie towarzyszą też zwy-
kle rustykalne motywy w rodzaju łanów zbóż, krów na pastwiskach, dziewczyny
w jakimś „ludowym” stroju. Niestety, produkty te są często w tym samym stopniu
tradycyjne co ów ludowy strój (jedna z kontroli wykazała, że „tradycyjne parówki
cielęce” miały wspólnego z cielęciną tyle, że producent dodał do nich przyprawę
do parówek cielęcych). Kultura ludowa i związane z nią tradycje są współcześnie
wielkim polem do nadużyć i ludowe kulinaria świetnie to obrazują. Jest ogromny
rozziew między powielanym obrazem polskiej wsi „spokojnej i wesołej” płynącej
miodem i mlekiem a ustaleniami naukowców i pamiętnikami samych chłopów.
W „złotym wieku” polskiej kultury ludowej, w wieku XIX, wieś dotknięta była wid-
mem głodu, a za określeniem „kuchnia ludowa” krył się egzystencjalny koszmar.
[...] Jak to się więc stało, że tradycyjna wieś uchodzi za matecznik oryginalnych,
zdrowych receptur? Gdy odrzucimy z tych podań zmyślenia, pozostanie w nich...
kultura mieszkańców dworów. Jeśli kogoś w dawnej wsi stać było na wykwintne
jedzenie, to właśnie ich. Za „tradycyjnymi ludowymi” przepisami kryje się zwykle
kuchnia szlachecka. Chłopi tych potraw mogli nawet nie widzieć na oczy. [...]
Stosunek do tradycji wynika z wychowania, wyznawanych wartości, wieku,
miejsca zamieszkania. Badacze opisują pogłębiający się proces detradycjonaliza-
cji polegający na porzucaniu dawnych wartości, zachowań, norm. Detradycjona-
lizacja nie musi oznaczać braku wartości – jedne mogą zostać zastąpione innymi
– wywołuje jednak efekt. Najczęściej sprowadza się on do powiększenia prze-
strzeni wyboru. Ktoś, kto 200 lat temu urodził się włościaninem na Podlasiu, jako
podlaski włościanin na pewno umarł. Dziś w scenariuszach życiowych możemy
zmienić wszystko: adres, religię, język, poglądy, a nawet płeć. O tradycji nie wspo-
minając. Coraz więcej wolności to coraz mniej zobowiązań, a do pewnych powin-
ności sprowadza się przecież każda tradycja. Stąd jej słabnące znaczenie.

Pytania:

1) Co ma na myśli autor, mówiąc, że „tradycja jest dzisiaj polem walki”?
2) Czy zgadzasz się z autorem, że w dzisiejszych czasach rola tradycji
słabnie?
3) Jakie są, zdaniem autora, powody tego zjawiska?
4) Jakie są, Twoim zdaniem, powody tej zmiany?
5) Co w tradycji jest stałe, a co zmienne?
6) Na czym, zdaniem autora, polegają wersja tradycji hard i jej rozumienie
soft?
7) W jaki sposób tradycja jest związana z wartościami?
8) W jaki sposób tradycja jest związana z patriotyzmem?
9) Jakie tradycyjne polskie cechy wymienia autor? Z czym kojarzy się
tradycyjna polskość?

75