Page 323 - Jezyk_kluczem_do_kraju_t2_ebook_no security

VI. Gramatyka

Warto zapamiętać, że końcówkę -a przybierają także:
a) wyrazy określające istoty fantastyczne, zmarłe, nadprzyrodzone, które
traktowane są jak rzeczowniki żywotne, np. wampir – wampira, anioł
– anioła

b) rzeczowniki nieżywotne będące:
• nazwami tańców, np.: walc – tańczę walca, fokstrot – tańczę fokstrota
• nazwami większości gier, np.: tenis – gram w tenisa, brydż – gram
w brydża
• nazwami figur szachowych i kart, np.: król – zbijam króla, walet –
mam waleta
• nazwami większości wyrobów fabrycznych, np.: papieros – palić pa-
pierosa, fiat – kupić fiata
• nazwami wielu potraw, owoców, grzybów, np. kotlet – zjeść kotleta,
ananas – kupić ananasa, muchomor – znaleźć muchomora
Uwaga! W nazwach potraw, owoców, grzybów, gier biernik może być
równy mianownikowi, wówczas forma jest staranniejsza, a więc: jem
kotlet; kupiłem ogórek, lub dopełniaczowi, wtedy jest mniej staranna,
bliższa potocznej, a więc: jem kotleta, kupiłem ogórka.
c) wyrazy w związkach frazeologicznych, np.: klaps – dać klapsa, nos –
zadzierać nosa, guz – nabić guza

Uwaga! W wyrazach, w których dopełniacz przybiera końcówkę -u,
taka jest też końcówka biernika, choć w języku potocznym słyszymy
często -a, np. wół – wołu / pot. woła.

rodzaj żeński liczby pojedynczej
Warto pamiętać o kilku pułapkach:
1. Wśród wyrazów rodzaju żeńskiego wyraz „pani” jest wyjątkiem, gdyż
przybiera w bierniku końcówkę -ą, np. widzę panią.
Tymczasem inne wyrazy rodzaju żeńskiego zakończone na -i, np. go-
spodyni, mistrzyni w bierniku kończą się na -ę, tj. widzę gospodynię, mi-
strzynię.
2. formy niektórych wyrazów są często mylone, co pociąga za sobą
zmianę rodzaju i niewłaściwą odmianę, np. ta pomarańcza (a nie: *ten
pomarańcz, bo jest to nazwa koloru).
3. W przypadku, gdy biernik jest równy dopełniaczowi (dla rzeczowni-
ków żywotnych rodzaju męskiego i rodzaju męskoosobowego), zob.
uwagi w podpunkcie 1. Dopełniacz.

323