Page 325 - Jezyk_kluczem_do_kraju_t2_ebook_no security

VI. Gramatyka
18. Ostatnio często reklamują tego wybitnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . (wirtuoz).
19. Kupiłem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (nowy samochód). Poprzednio
kupiłem . . . . . . . . . . . . . . . . . (fiat), a teraz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (mercedes).
20. „Rudy, rudy, rudy rydz. Mam na . . . . . . . . . . . . . . . . . (rydz) smaczek!”
21. Wolisz, żebym napisał do ciebie . . . . . . . . . . . . . . . (list) czy . . . . . . . . . . . . . . .
(e-mail)?
22. Chyba dostałeś . . . . . . . . . . . . . . . (SMS).
23. On wygrał . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (ostatni set).
24. Czy ten rok to według chińskiego kalendarza to Rok . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(Smok) czy . . . . . . . . . . . . . . . (Wół)?
25. Wyglądasz jakbyś zobaczył . . . . . . . . . . . . . . . (duch).

3 BIerNIK CZy DOPełNIaCZ?

Powodem wielu błędów jest przyjęcie zasady, że w zdaniach twierdzących
czasowniki łączą się z biernikiem, a w przeczących z dopełniaczem, czyli np.
Kupiłem radio. ale: Nie kupiłem radia.
oczywiście w przypadku czasowników żywotnych rodzaju męskiego, gdzie
B. = D., ten błąd nie jest widoczny, ale we wszystkich innych przypadkach tak.
Trzeba pamiętać, że:
1. o wyborze przypadka decyduje rekcja czasownika, a więc to, z jakim
przypadkiem się łączy, np.
+ B.: dostać rower, kochać sztukę, budować wieżę, słyszeć muzykę
+ D.: szukać roweru, potrzebować sztuki, pilnować wieży, słuchać muzyki.
Z dopełniaczem łączą się m.in. czasowniki:
• o znaczeniu ujemnym, np. brakować, zapomnieć, zabraniać;
• o znaczeniu życzenia, żądania, np. chcieć, domagać się, żądać;
• określające działanie etapowe, np. doczekać się, dotrwać, pilnować.
2. istnieje tzw. dopełniacz cząstkowy, który określa część jakiejś rzeczy
(w odróżnieniu od całości), w domyśle „trochę”, np.
Chcesz ser / cukier / kawę...? (cały pojemnik, całą paczkę itp.)
ale: Chcesz sera / cukru / kawy...? (trochę).
3. niektóre czasowniki wymagają dopełniacza lub biernika, w zależno-
ści od znaczenia, np. dostać prezent (+ B.), ale: dostać grypy (+ D.),
dobić wroga (+ B.), ale: dobić targu (+ D.).

325