Page 190 - Thai Heritage from Space_ebook

 “ภูมิลักษณ์วัฒนธรรม”
มรดกทีจารึกไว้บนแผ่นดิน

แหล่งที่ตั้งชุมชนโบราณบริเวณที่ราบภาคกลาง ่ 17 ํ 52’ N
อุตรดิตถ์ 101 ํ 51’ E

แม่นํ้าวัง แม่นํ้ายม

ตาก สุโขทัย แม่นํ้าน่าน
พิษณุโลก
แม่นํ้าปิง

กําแพงเพชร
พิจิตร เพชรบูรณ์

ที่ราบเจ้าพระยาตอนบน

นครสวรรค์ แม่นํ้าป่าสัก

อุทัยธานี

ชัยนาท

สิงห์บุรี
ลพบุรี
่
ทีราบเจ้าพระยา... แม่นํ้าเจ้าพระยา อ่างทอง
่
ทีราบภาคกลาง สระบุรี
สุพรรณบุรี พระนครศรีอยุธยา
นครนายก
แม่นํ้าแควใหญ่
“ที่ราบเจ้าพระยา” หรือเรียกว่า “ที่ราบภาคกลาง” แม่นํ้าท่าจีน ปทุมธานี
แม่นํ้าแควน้อย
คลุมบริเวณที่ราบลุ่มน�้าเจ้าพระยา ที่ราบลุ่มน�้าป่าสัก กาญจนบุรี ปราจีนบุรี
แม่นํ้า
ที่ราบลุ่มแม่น�้าแม่กลอง และที่ราบลุ่มน�้าบางปะกง เริ่มต้น แม่กลอง นครปฐม นนทบุรี
ตั้งแต่บริเวณจังหวัดอุตรดิตถ์ จังหวัดสุโขทัยทางตอนเหนือ กรุงเทพมหานคร ฉะเชิงเทรา
ตลอดจนถึงชายฝั่งทะเลอ่าวไทยทางตอนใต้ความยาว ราชบุรี สมุทรสาคร สมุทรปราการ
ในแนวเหนือ-ใต้ ประมาณ ๕๔๐ กิโลเมตร เป็นที่ราบลุ่ม อันดามัน สมุทรสงคราม N
มีตะกอนยุคเทอร์เชียรีทับถมในบริเวณเปลือกโลก อ่าวไทย ชลบุรี
ซึ่งทรุดตัวเป็นแอ่งลึกยาวเข้าไปในแผ่นดิน ชายฝั่งทะเล 13 ํ 01’ N เพชรบุรี 30 km.
97 ํ 56’ E
อ่าวไทยเว้าลึกเป็นรูปตัว “ก” เป็นหลักฐานการทรุดตัวของ

แผ่นดินที่ยังคงเหลือให้เห็นได้ในปัจจุบัน การเปลี่ยนแปลง
ในที่ราบเจ้าพระยาเกิดขึ้นในช่วงเวลาพร้อมๆ กันกับที่ “บริเวณที่ราบเจ้าพระยาตอนบน” ยกตัวสูงและเอียงต�่าลงทางทิศตะวันออกเฉียงใต้เห็นได้เป็นแอ่งน�้า
ชั้นหินทรายมหายุคเมโซโซอิคยกตัวเป็นที่ราบสูงโคราช ท่วมขังที่บริเวณบึงบอระเพ็ด และยังคงสภาพน�้าท่วมขังในปัจจุบัน การเกิดภูมิลักษณ์ “ตะกอนรูปพัด
ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภายหลังการสะสมตัว ก�าแพงเพชร” เต็มพื้นที่ราบเจ้าพระยาตอนบน การเกิดภูมิลักษณ์ “ตะกอนรูปพัด” เป็นแนวยาวเหนือ-ใต้
ของชั้นตะกอนหินยุคเทอร์เชียรี ได้เกิดการเคลื่อนตัว ด้านตะวันออกของขอบที่ราบ และการพัฒนารูปแบบและการรวมตัวกันของทางน�้าหลัก ได้แก่ ปิง วัง ยม
ของเปลือกโลกตามแนวทิศตะวันตกเฉียงเหนือ-ตะวันออก และน่าน เป็นทางน�้าเจ้าพระยาสายเดียวกัดลึกผ่านเนินปิดกั้นด้านทิศใต้
เฉียงใต้ มีผลต่อสภาพธรณีสัณฐานบริเวณบึงบอระเพ็ด “บริเวณที่ราบเจ้าพระยาตอนล่าง” อยู่ในสภาพน�้าทะเลท่วมขังเป็นชะวากทะเลเว้าลึกเข้ามาในแผ่นดิน

จังหวัดนครสวรรค์ แบ่งที่ราบลุ่มแม่น�้าเจ้าพระยาออก จนถึงจังหวัดชัยนาท การเปลี่ยนแปลงระดับน�้าทะเลและผืนแผ่นดินในช่วงเวลาที่ผ่านมา เป็นผลให้เกิด
เป็น ๒ บริเวณ ได้แก่ “ที่ราบเจ้าพระยาตอนบน” และ การพัฒนาการสภาพธรณีสัณฐานและการเปลี่ยนแปลงของชายฝั่งทะเลมาโดยตลอด หลักฐานการเปลี่ยนแปลง
“ที่ราบเจ้าพระยาตอนล่าง” ส่งผลถึงพัฒนาการสภาพธรณี ปรากฏในภาพจากดาวเทียมในช่วงเวลาต่างๆ ได้แก่ การเกิดภูมิลักษณ์ “ตะกอนรูปพัดแม่กลองทางตะวันตก”
สัณฐานในสองบริเวณแตกต่างกัน “ตะกอนรูปพัดป่าสักทางตะวันออก” และ “ตะกอนรูปพัดดงคอนบริเวณสิงห์บุรี-ชัยนาท” การศึกษาความสัมพันธ์
ของแหล่งที่ตั้งชุมชนโบราณและแนวชายฝั่งทะเลในสมัยทวารวดี-ฟูนัน แสดงให้เห็นได้ในภาพจากดาวเทียม

176 176 l