Page 12 - Тахианаас хүнсний хордлого үүсгэгч CAMPYLOBACTER SPP.-ийг илрүүлсэн судалгааны дүн

[ШИНЖЛЭХ УХААНЫ МАГИСТРЫН ЗЭРЭГ ГОРИЛСОН БҮТЭЭЛ] Онол [ШИНЖЛЭХ УХААНЫ МАГИСТРЫН ЗЭРЭГ ГОРИЛСОН БҮТЭЭЛ] Онол

аргыг хэрэглэж байна. 1977 онд эдгээр эрдэмтэд 2 өөр лабораторит бараг зэрэг шахам MLST (Seven house keeping) ген
энэхүү 2 аргыг боловсруулсан. Сенгерийн арга нь химийн хорт бодис хэрэглэдэггүй,
Олон локуст дарааллын төрөл тодорхойлох /MLST/ арга [20] нь өөр бусад
мөн автомажуулж болдгоороо давуу учир нилээд өргөн хэрэглэгддэг [26].
нэлээд хэдэн нянг тодорхойлоход үр дүнгээ өгчээ [6, 35, 20, 9]. Энэ аргачлалд

хромосомын олон байрлалаас нейтрал удамшил зүйн өөрчлөлтийг индексжүүлдэг
ДНХ-ийн Секвенсинг хийх Сенгерийн аргын бүдүүвч
боловч уг өөрчлөлтийг тодорхойлохын тулд нуклеотидын дараалал тодорхойлох
Энэ аргыг нуклеотидын хэлхээ төгсгөх арга, эсвэл ферментийн арга гэж нэрлэдэг.
аргыг ашиглагч олон локуст ферментийн электрофорез [37] явуулдаг нэг ижил
Хааяа +/- арга ч гэдэг. Учир нь Сенгерийн аргаар нуклеотидын дарааллыг тогтоохдоо
зарчимтай. ПГУ-ын бүтээгдэхүүнийг үхүүлсэн нянгийн суспенз, цэвэршүүлсэн ДНХ
ДНХ-ийн + буюу генийн код агуулах хэлхээг бус түүнтэй комплементар буюу – хэлхээг
эсвэл эмнэлзүйн материалаас тогтоох боломжтой учраас MLST нь амьд нян тээвэрлэх
авч нуклеотидын дарааллыг тогтоосны дараа комплементар зарчмаар нөгөө шаардлагыг багасгах боломжтой юм. MLST-ийн өгөгдлүүд, аргачлалуудыг хадгалах,
хэлхээний дарааллыг тодорхойлдог. Сенгерийн аргын үед тэмдэгт атом, эсвэл тусгай
солилцоход зориулсан цахим хуудас гаргажээ /http://mlst.zoo.ox.ac.uk/. MLST нь
гэрэлд гэрэлтдэг бодис хэрэглэдгээс гадна өөр хэд хэдэн онцлогтой. Үүнд:
аливаа популяцын дотор аажим явагдаж буй өөрчлөлтийг тодорхойлдог учраас тэр нь
- Тусгай праймер ашиглана.
урт хугацаат, олон улсын хэмжээний эпидемиологид илүү тохиромжтой байдаг бол
- ДНХ-полимеразе фермент оролцоно.
тухайн өгөгдлүүдийг нь тухайн нэг дэгдэлтийг судлах, ялангуяа MLST өгөгдлүүд эсрэг
- ДНХ-ийн нийлэгжилд dNTP – ээс гадна ddNTP ашиглана.
төрөгчийг кодогч генүүдийн нуклеотидын дараалал гэх мэт өөр бусад өгөгдлүүдтэй
ДНХ- ийн хэсгийн төгсгөлийн нуклеотидыг тодорхойлно. Энэ аргаар ДНХ- ийн
нийлж холилдсон үед ашиглах боломжтой юм [8,12]. Multi locus sequence typing (MLST)
нуклеотидын дарааллыг тогтооход хэрэглэдэг ddNTP буюу 2’3’-ийн
бүтцийн 7 генүүд нь (aspA, gln, glt8, gly, pgm, tKt, uncA) 400bp-600bp урттай.
дидезоксирибонуклеозид-3 фосфат нь ДНХ-ийн нуклеотидтай 5’ фосфотын бүлгээр
холбогдоно. Харин ddNTP нь 3’-OH үгүй учир дараагийн нуклеотидтай холбогдож
чадахгүй энэ нуклеотид нь (ddNTP) ДНХ-ийн төгсгөлийн буюу терминатор нуклеотид
болдпог. Иймд тухайн ДНХ-ийн нийлэгжил төгсвөр болж тэмдэгт атом бүхий хэсгүүд
үүснэ. Эдгээрийг электрофорезийн аргаар салгаж тодорхойлдог. ДНХ-ийн
нуклеотидын дарааллыг тогтоох Сенгерийн аргаар хэлхээ ДНХ, эсвэл денатураци
болгосон 2 хэлхээ ДНХ молекул, түүний хэсэг байж болно. ДНХ-полимеразе фермент
энэн праймераас үргэлжлүүлэн ДНХ нийлэгжүүлэх ба тэгэхдээ dNTP –ээс гадна
тэмдэгт ddNTP хэрэглэнэ. Нуклеотидыг тэмдэглэхдээ изотоп ( Р) ашигладаг байсан
32
бол сүүлийн жилүүдэд ddNTP тус бүрийг (ddATP, ddCTP, ddGTP, ddTTP) тусгай гэрэлд

өөр өөр өнгөөр өгдөг бодисыг тэмдэглэдэг болов. ДНХ полимеразе фермент нь
ихэвчлэн klenow ДНХ полимеразе I байна. Сүүлийн үед Taq, AmpliTag ферментүүдийг
ашиглаж байна. Үүнээс гадна эсрэг транскриптаза ферментийг ч ашигладаг.
Праймерийг тусгайлан химийн аргаар нийлэгжүүлэхээс гадна векторт олшруулан
гаргаж авдаг [26].

12 13