Page 6 - Тахианаас хүнсний хордлого үүсгэгч CAMPYLOBACTER SPP.-ийг илрүүлсэн судалгааны дүн
P. 6
[ШИНЖЛЭХ УХААНЫ МАГИСТРЫН ЗЭРЭГ ГОРИЛСОН БҮТЭЭЛ] Онол [ШИНЖЛЭХ УХААНЫ МАГИСТРЫН ЗЭРЭГ ГОРИЛСОН БҮТЭЭЛ] Онол
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ. ОНОЛЫН ХЭСЭГ явцдаа өндөр тун бүхий их хэмжээний Campylobacter – ийг өтгөн, сангас хэлбэрээр
гадагшлуулдаг тахианы үйлдвэрлэлийн халдварлалтыг бууруулах стратеги
1.1 Campylobacter spp.- ийн тухай, дамжих зам, судлагдсан байдал одоохондоо алга байна [23].
Campylobacter нь campylos (муруй) болон baktron (саваа) буюу "муруй саваа" гэсэн Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын мэдээгээр суулгалт халдварын 5-15%-ийг
грек үгнээс гаралтай [11]. Campylobacter spp. нь Campylobacteriosis бүлэгт Campylobacteriosis өвчин эзэлж байгаа нь эпидемиологийн хувьд анхаарал татаж
хамаарагдах ба грам сөрөг, спирал хэлбэртэй, споргүй, савханцар, хоёр захдаа байна [40]. Campylobacter spp.–ийн халдварын шинж тэмдгийн талаар Теодор
шилбүүртэй, хөдөлгөөнтэй нян юм. Campylobacter – ийн төрлийн нян нь Proteobacteria Escherich (Германы доктор, хүүхдийн эмч) 1886-онд тус нянгийн халдвар авсан нярай
– ийн хүрээ, Epsilonproteobacteria – ийн анги, Campylobacteraceae – ийн овогт багтдаг. хүүхэд дээр тайлбар хийж, нярайн булчин задрах тахал, суулгалт хэмээх нэр томьёог
Campylobacter – ийн төрөлд дараах зүйлүүд багтдаг. гаргажээ. Үүний анхны тохиолдол нь 1963 онд Брюссель, Бельгид бүртгэгдсэн байдаг.
Үүнд: C. avium, C. canadensis, C. coli, C. concisus, C. corcagiensis, C. cuniculorum, Гэхдээ уг халдварыг авсан амьд орг анизмд 1972 он хүртэл тусгаарлалт хийддэггүй
C. curvus, C. fetus, C. faecalis, C. geochelonis, C. gracilis, C. helveticus, C. hominis, C. байв. Манай оронд 1969 онд кампилобактериоз үхэрт оношлогдож, үхэр сүргийн
hyointestinalis, C. iguaniorum, C. insulaenigrae, C. jejuni, C. lanienae, C. lari, C. үргүйдэлт, сувайралт, хээл хаялтанд үзүүлэх нөлөө, уг өвчний халдварлалт, тархалт,
lawrenceae, C. mucosalis, C. peloridis, C. rectus, C. showae, C. sputorum, C. үүсгэгчийн шинж чанарыг судалж эмчлэх аргыг боловсруулжээ. Швейцарт гахайн
subantarcticus, C. troglodytis, C. upsaliensis, C. ureolyticus, C. volucris. баасны дээжийг шинжлэхэд 93% нь эерэг гарчээ [28]. 2001 онд тус оронд хүнд жил бүр
Кампилобактериоз өвчин нь мал, амьтнаас хүнд дамжин халдварладаг тохиолдох Campylobacter spp.-ийн халдвар 5% байжээ. Campylobacter spp.-ийн
(зооантропоноз) хурц халдварт өвчин юм. Campylobacter бичил агаартан буюу халдварлалт, тархалтын талаарх зарим мэдээллийг харуулбал:
хүчилтөрөгчийн нягтшил 3-10% байхад өсч үржих нь сайн, харин өндөр нягтшилтай
агаарт маш тэсвэр муу. Микроаэрофилик нян (хүчилтөрөгчийн нягтшилт 3-10%) Япон улс дахь хүнсний халдварын статистик үзүүлэлт (C.jejuni ) Тахирмаг 1.
бөгөөд, агаарт маш хурдан үхэж устдаг. Өсөх температурын хүрээ 25°С-35°С, 42-45°С
800
хамгийн тохиромжтой нөхцөл. Хуурайшилд маш тэсвэргүй боловч нам температурт,
чийгшилтэй нөхцөлд урт хугацаанд амьдарч чаддаг. Campylobacter jejuni–ийг дэлхий 600
дээрх бактерийн гаралтай цусан суулга өвчний хамгийн нийтлэг шалтгаан гэж үздэг 400 1996, 2004 C.jejuni
бөгөөд АНУ-д 2.5 сая, Их Британид 340,000 тохиолдол жил бүр бүртгэгддэг гэдгийг 200
тооцоолсон [11]. Монгол улсад 1992 онд Campylobacter spp.-ыг үхэр, тахианы 0
бааснаас нян судлалын аргаар Эрүүл мэндийн яам, ЗХУ-ын халдвар судлалын төв 1975 1980 1985 1990 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
институтын судлаач нар анх удаа илрүүлсэн [5]. Зах зээлд борлуулагдаж буй тахианы
махнууд их хэмжээний C. jejuni-аар бохирдсон тохиолдолууд тогтмол бүртгэгддэг тул Campylobacter spp. – ын халдвараар бүх насныхан өвчилж байна. Судалгаанаас
тахианы махыг хүнд халдварлах хамгийн гол суваг гэж үздэг [20]. Иймд эрүүл мэндийн үзэхэд 1-ээс доош насны хүүхдүүд болон 15-29 насны хүүхдүүдэд ихээхэн ажиглагдаж
байгууллагууд энэ төрлийн бүтээгдэхүүний бохирдлыг бууруулахад гол анхаарлаа байна. АНУ-д 2010 онд Campylobacter spp.-ын халдварын хамгийн их тохиолдол нь 5-
хандуулсаар ирсэн байна. Био хамгаалалтын тусламжтайгаар эрчимжсэн фермийн аас доош насны хүүхэд байсан бөгөөд 100,000 хүн амд 24.4 тохиолддог байна [12,2].
байгууламжуудад өсгөж буй тахианууд дахьC. Jejuni – ийн тархалтыг бууруулах тал Campylobacter spp. нь бүлээн цуст амьтад тэр дундаа шувуу, өндөглөгч тахианы
дээр тодорхой амжилтанд хүрээд байна. Гэсэн хэдий ч дээрх арга аргачлалууд бүрэн гэдсэнд байх бөгөөд хоол хүнсээр дамжин хүнд халдварлана [16]. Дутуу
төгс амжилттай байх нь ховор байдаг бөгөөд нөгөөтэйгүүр эрүүл мэндэд сайн гэсэн боловсруулсан, дахин бохирдсон тахиа, шувууны мах нь гол халдвар тараах зам нь
үндэслэлээр ил талбай, бэлчээрийн нөхцөлд үржүүлсэн тахианы махны хэрэглээ болдог. Үүнээс гадна ариутгаагүй сүү, бохирдсон гадаргын ус, дутуу болгосон мах
хэрэглэгчдийн дунд түгээмэл болсоор байна. Харамсалтай нь хоол боловсруулах зэргээс Campylobacter spp. халдварлаж хүнд хордлого үүсгэнэ [6]. Уг нянгийн халдвар
6 7
