Page 40 - E-MODUL LARUTAN ELEKTROLIT DAN NONELEKTROLIT(2)
P. 40

i
                      -
                                                                  t
                                                                l
                                                       ekt
                                                            r
                                                              o
                    E - M  o dul     L a r ut a n  E  l ekt r o l i t   d a n  N o n  E l e kt r o l i
                                                                       a
                                                                         n
                    E-Modul Larutan Elektrolit dan Non Elektrolittt

                                                                     d
                    E
                                                      l

                                    L
                                       a
                                                                                                 l
                           o
                             dul
                                                                                                  i
                                                   E
                        M
                                                                                               o
                                                n
                                         r
                                          ut
                                              a
                                                                                             r
                                                                            N
                                                                               o
                                                                                       l
                                                                                    E
                                                                                        e
                                                                                          kt
                                                                                 n
                                                        Dis
                                                                   y
                                                            co
                                                               ver
                                                    ed
                                 B
                                 Berbasis Guided Discovery Learningningning
                                 B erba  s is  Guid ed     Dis co ver y  L ea r
                                   erba
                                              Guid
                                           is
                                         s
                                                                        ea
                                                                           r
                                                                      L
                                                                       ap
                                                                              d
                                                                     d
                                         ajat
                                                                                                    ag
                                                                                       u
                                                  n
                                                io
                                                    is
                                                                                           an
                                                                          at
                              ilai
                             n
                                                                                                 eb
                                      er
                                                                                        lk
                                     d
                          i
                                                                                                s
                                                                                     p
                                                                                is
                     Dari  nilai  derajat  ionisasi  diatas  dapat  disimpulkan  sebagaiaiai
                                                                                   m
                                                        i
                                                           d
                     Dar  i   n ilai   d er ajat      io n is as i   d iatas      d ap at   d is i m p u lk an      s eb ag
                                                      as
                                                                                  i
                     Dar
                                                             iatas
                    ik
                 er
                      u
               b
               b er ik u
               berikut:t:t:
                                                                                                  n
                                                                                         aja
                            ak
                                                                       a
                                                                  s
                               in
                                                                          in
                                   b
                                                                         k
                                    an
                                                                               es
                                                                     m
                                                         ter
                                                  y
                                                   an
                                                                                     d
                                                      g
                                                                                               io
                                                                                             t
                                                                                       er
                                                              r
                                       y
                                                               ai
                                                                                  ar
                                                                   e
                                                                              b
                                             zat
                                         ak
                                                            u
                   a.
                                                                                                     as
                   a. Semakin banyak zat yang terurai semakin besar derajat ionisasi,i,i,
                          m
                                                                                                   is
                       Se
                   a.  Se m ak in     b an y ak     zat  y an g     ter u r ai  s e m a k in     b es ar     d er aja t  io n is as
                                                           in
                                                   s
                                       elek
                       artinya sifat elektrolit semakin kuat.at.at.
                                    at
                                  if
                              a
                                                      m
                                                    e
                                s
                                                lit
                                              o
                       ar
                         tin
                                                              k
                                            tr
                            y
                       ar tin y a     s if at  elek tr o lit  s e m ak in     k u
                                                                u
                                                        ak
                       Se
                                                                  s
                                                                              k
                                                            u
                                                                          in
                                                                         k
                          m
                                                   an
                                                               ai
                                                                                               io
                                   s
                                                                                ecil
                                                 y
                                                              r
                                    ed
                                                                                       er
                                                                                     d
                                                                                             t
                                                                       a
                                                         ter
                                                                     m
                                             z
                   b
                                       ik
                                                                                                  n
                                                      g
                                                                                         aja
                                          it
                                                                   e
                               in
                            ak
                   b . .  Se m ak in     s ed ik it  z at  y an g     ter u r ai  s e m a k in     k ecil  d er aja t  io n is as
                   b. Semakin sedikit zat yang terurai semakin kecil derajat ionisasi,i,i,
                                                                                                   is
                                                                                                     as
                                              at
                                            tr
                                                lit
                         tin
                                              o
                                       elek
                                                              le
                                                                 m
                                    at
                                                   s
                              a
                                  if
                                                    e
                                s
                       ar
                                                      m
                       artinya sifat elektrolit semakin lemahahah
                                                        ak
                       ar tin y a     s if at  elek tr o lit  s e m ak in     le m
                                                           in
                            y
                       Co
                                      l
                             o
                           nt
                               h
                       Contoh soal :::
                       Co  nt o h  s o a l
                                   o
                                  s
                                    a
                                                                                             p
                                            a
                                                       l
                       Amatilah penguraian mol zat terlarut dalam larutanya padaaa
                         ma
                       A ma tila h     p en g u r a i a n     mo l  z a t  ter la r u t t     d a la m  la r u ta n ya     p a d
                                                                                   r
                                                        z
                                           r
                       A
                                                n
                                              i
                                                             ter
                                               a
                                                                                    u
                                                   mo
                                                          a
                                                                             m
                                                                                la
                                                           t
                                                                                               a
                                   p
                                                                       d
                                     en
                                        g
                                                                    u
                                                                                          ya
                                 h
                                                                                        n
                                                                                                 d
                                                                   r
                                                                         a
                                                                           la
                            tila
                                                                la
                                                                                      ta
                                         u
                                   er
                                           in
                              a
                       g
                                 b
                                          t
                               r
                          mb
                        a
                       gambar berikut iniii
                       g a mb a r     b er iku t  in
                                      iku
                                                                                     O
                                   OO
                                                                                   C
                           C
                                   OO
                           C
                                 C
                                 C
                           CH COONaNaNa                C H 333 C OO                CO(NH )))
                                                                                     O
                                                                                        NH
                                                                                       (
                             H
                                                                                       (
                             H
                                                                                        NH
                                                                                   C
                                                            C
                                                         H
                                                       CH COOHHH
                                                              OO
                                                       C
                                                                                             2 222
                                                                                             2
                                                                                             2
                                333
                                                            r
                                                         L
                                                         Larutannn
                       u
                                                           a
                    a
                  Larutannn
                      r
                  L
                                                              u
                         t
                                                               t
                  L a r u t a                            L a r u t a
                                                                 a
                          a
                                                               O
                                                                                  O
                                                                 O
                                                      C
                                                               O
                                                      C
                             O
                                                         H
                                                                                     N
                                                                                     N
                                                                                    (
                                                                 O
                                                         H
                                                                                    (
                  CH
                                                            C
                  CH COONaNaNa
                                                                                C
                                                                                        H
                                                                                C
                                                                                  O
                        C
                          O
                                                            C
                                                                                        H
                  CH   333 C O O                      CH COOHHH                 CO(NH )))
                                                                                          2 222
                                                           333
                                                                                          2
                                                                                          2
                                                                u
                                                                u
                                                                   a
                                                                     =
                                                                   a
                   o
                                                         u
                                                           a
                                                           a
                                                                  l
                                                                     =
                                                              m
                                                              m
                                                           l
                                                             -
                                                         u
                                                             -
                                                           l
                                                                  l
                      m
                                                                                o
                                                                                                a
                                                     l
                                                M
                              m
                M  o l l  m u l l a - m u l l a  =  Mol mula-mula = 444      M  o l l  m u l l a - m u l l a  =
                Mol mula-mula = 444
                                                     l
                M
                                                   o
                                   a
                                                   o
                                                                                        a
                                u
                                                                                   m
                                                M
                                                                                      u
                                                                             M
                                                                                           m
                         u
                                                                             Mol mula-mula = 444
                           a
                                     =
                                                      m
                             -
                                                      m
                                                                                          -
                                                                                                  =
                                                                                             u
                                                   o
                   o
                                                   o
                                                                             m
                                                                             molll
                molll
                m
                m  o                            molll                        m o
                                                m
                                                                               o
                                                m
                                                                 2
                                      o
                                                                                      r
                           o
                   o
                                                                    m
                                                                    m
                                                                                           =
                            n
                                                                      o
                                                                      o
                                                                                       o
                                                                                                 m
                                                                 2
                                    m
                                                                                                   o
                               =
                                 4
                                                                                         n
                         r
                                                                             Mol terion = 0 molll
                                                                             M
                                                           o
                                                           o
                                                     l
                                                   o
                                                   o
                                                     l
                       e
                                                         r
                                                         r
                                                       e
                                                       e
                                                      t
                                                          i
                                                                                              0
                                                      t
                                                          i
                                                M
                                                               =
                                                               =
                Mol terion = 4 molll
                M
                                                M
                                                            n
                                                            n
                M  o l l  t t e r i i o n  =  4  m o  Mol terion = 2 molll   M  o l l  t t e r i i o n  =  0  m o
                                                                                    e
                                                                                o
                                                              –
                                                                                    n
                                                                            l
               Dar  i  d ata     d iatas  d i p er o leh  m o l l  m u l l a – m u l l a , ,  m o l  t e r i o n , ,     d an  m o l  y a n
                                                                                  o
                                                                                r
               Dari data diatas diperoleh mol mula–mula, mol terion, dan mol yanggg
                                                                                        an
                                                                                             m
                                                                               e
                                                                                       d
                                                                        m
                                                                          o
                                                                                 i
               Dar
                                                                              t
                                           o
                                                                  u
                      d
                                            leh
                                       p
                                      i
                                                                                               o
                                        er
                                                        m
                                                  m
                                                    o
                       ata
                                                                m
                                                                                                    a
                                                          u
                                                             a
                                                                                                   y
                                                                     a
                              iatas
                                                                                                      n
                                                                                                 l
                                    d
                            d
                    i
                                              t
                           o
                                                  i
                       e
                id
                                                 n
                            n
                                        e
               t
                                         r
                         r
                                      b
                                   tu
               t id a k  t t e r i i o n  y ai tu  b e r ik u t  i i n i
                                             u
                               y
               tidak terion yaitu berikut ini :::
                                          ik
                                ai
                   a
                    k
                                                                   u
                                                                   u
                         L a r u t a                             Jumlah Molll
                         Larutannn
                         L
                                                                 J
                                                                            M
                                                                 J
                                                                          h
                                                                          h
                                                                     m
                                                                     m
                              u
                            r
                           a
                                t
                                                                        a
                                                                        a
                                 a
                                                                       l
                                                                       l
                                                                               o
                                                                            M
                                                                               o
                                                     –
                                                                         o
                                                                       r
                                                                                         k
                                                                                     d
                                                                                              r
                                                    a
                                                                                     d
                                                                                                o
                                                                                       a
                                                                                                o
                                                                    T
                                                                                       a
                                                                                         k
                                                                    Terionnn
                                                                                              r
                                                       m
                                                 u
                                                                                            e
                                                                                           t
                                                         u
                                                                                           t
                                                                                            e
                                                                                               i
                                                                                               i
                                                                     e
                                                                                  T
                                                                                  T
                                                                                    i
                                              M
                                              M  u l l a – m u l l  T e r i i o   Tidak terionnn
                                                                                    i
                                              Mula–mulaaa
                                                                    4 molll
                               OO
                             C
                               OO
                             C
                                                      o
                        CH COONaNaNa             4 molll            4     m o            ---
                                                                      m
                                                      o
                        C
                        C
                                                   m
                                                   m
                                                 4
                                                 4


                          H
                                                                    4
                                                                         o
                          H
                            333
                                                                                          o
                                                                                     2
                              C
                                                                      m
                                                                                       m
                        C H  333 C O O           4 molll            2     m o        2 molll
                                                 4
                                                 4
                                                                                     2
                        CH COOHHH
                        C
                                                                                          o
                                                   m
                                O

                                                                         o
                                  O
                                                                    2
                          H

                                                      o

                                                      o

                                                   m
                                                                    2 molll
                                                                                       m
                        CO(NH )))                4 molll               ---           4 molll
                        C
                        C

                                                 4
                                                 4
                             (
                              NH
                              NH
                          O
                          O
                             (

                                                                                       m


                                                                                          o
                                                                                          o
                                                                                       m
                                                      o
                                                   m
                                                   m
                                                                                     4
                                                                                     4
                                                      o
                                  2 222
                                  2
                                  2
                                                                                                         3
                                                                                                         3
                                                                                                         3444
                     KELAS X SMA/MAAA
                                         M
                     KE  L A S     X  S M A / / M
                     KE
                            S
                                  S
                               X
                          A
                                      A
                                    M
                         L
   35   36   37   38   39   40   41   42   43   44   45