Page 41 - E-MODUL LARUTAN ELEKTROLIT DAN NONELEKTROLIT(2)
P. 41

E
                                                                                    E
                                                                  t
                    E
                                                                  t

                                                                     d
                                                                                    E

                             dul
                             dul
                                                                l
                                                                l
                                                                                        e
                                                                                          kt
                                                                                        e
                                                                                       l
                    E-Modul Larutan Elektrolit dan Non Elektrolittt
                    E
                                                                                       l
                                                                 i
                                                                 i
                        M
                        M
                                                   E
                                         r
                                         r
                                                                               o
                                                                            N
                                                                            N
                                                                         n
                                                                               o
                                                                         n
                                                                       a
                      -
                                                                       a
                                                                     d
                                          ut
                      -
                           o
                           o
                                                                                 n
                                          ut
                                                                                 n
                                                                                          kt
                                                              o
                                                                                               o
                                                                                               o
                                                              o
                                                            r
                                                                                                 l

                                                      l
                                                            r
                                                                                                  i

                                                                                                  i
                                                                                                 l
                                       a
                                       a
                                                      l
                                                n
                                                       ekt
                                    L
                                    L
                                                n
                                                                                             r
                                                                                             r
                                              a
                                              a
                                                       ekt
                                                        Dis
                                                                        ea
                                   erba
                                           is
                                                                      L
                                                            co
                                 Berbasis Guided Discovery Learningningning
                                                               ver
                                                                           r
                                                    ed
                                 B
                                              Guid
                                 B erba  s is  Guid ed     Dis co ver y  L ea r
                                                                   y
                                         s
                                                                         -
                                                                            as

                                                     er
                                                                         -
                                                     er
                                                                          m
                                                   ip

                                                                          m

                                                                  as

                               d
                               d
                                                               m
                                                               m
                                iatas
                                                                  as
                                iatas
                                                        o
                                                                       g
                                                                       g
                                        m
                                                        o
                                                         leh
                                                         leh
                                                                     in
                                        m
                                                                     in
                                                                                       er
                                                                                     d
                                                                                     d
                                                                                         ajat
                                                                                         ajat
                                                                                       er
                    i


                                                                                 g
                    i
                                           ak
                                           ak
                                                                                                      as
                                                                                                      as
                                                                                                    is
               Dari  data  diatas  maka  diperoleh  masing-masing  derajat  ionisasiii
               Dar
               Dar
                                                                                                    is
                                              a
                                                                                                io
                                                                                                io
                                              a
                                                                                                  n
                                                                                                  n
                                                                                 g
                                                   ip
                                                                            as
                                                 d
                         ata
                                                 d
                                                                               in
                       d
                       d
                         ata
                                                                               in

                                                     t


                                             b
                   u
                   u
                                                   u
                                                 ik
                                             b

                                                   u
               lar
               larutan adalah sebagai berikut :::
                                              er
               lar
                                       a
                                       a
                         ad
                         ad
                                  s
                                          ai
                                          ai
                                  s
                                              er
                                                     t
                                   eb
                                   eb
                                        g
                            alah
                    tan
                                        g
                    tan
                            alah
                                                 ik




                                                        α
                                                  Na

                                                        α

                                                  Na
                                                                     =
                                            C
                                              OO
                                              OO
                                                                     =
                                     C
                                     C
                                        H
                                            C
                              a.a.a.  CH3COONa   α ===              = 111
                                        H33
                                                       α
                                                 H



                                                 H
                                                                     0

                                                       α



                                                                   =
                                                                   = 0,555

                              b.b.b.  CH COOH    α ===             =  0 , ,
                                     C
                                       H
                                     C
                                          C
                                          C
                                             O
                                             O
                                               O
                                       H
                                               O
                                         333
                                                                   = 000
                              c
                              c
                              c...   C O ( NH  2 222   α           =
                                                                   =
                                                       α = = =
                                                       α
                                           NH
                                       O
                                     CO(NH )))
                                         (
                                     C
                                               2
                                               2
                        h
                      o
                             a
                            o
               Co
                          s
               Co  nt o h  s o a
                   nt
               Contoh soal:l:l:
                                           d
                                            ala
                                                m
                                                    1
                                                                        as
                                                                                         (
                                                                                            H
                                                                                                C
                                                                   tan
                                                                                       t
                            u
                        u
                                                                                          C
                       s
                                                                            m
                                                                                as
                                                                           a
                          h
                               ter
               Pada  suhu  tertentu,  dalam  1  liter  larutan  asam  asetat  (CH COOH)))
               Pad  a   s u h u      ter ten tu , ,      d ala m      1      lite r      l l ar u tan      as a m      as eta t   ( C H 333 C OOH
                    a
               Pad
                                                       lite
                                      tu
                                                           r
                                  ten
                                                                                                  OOH
                                                                 u
                                                                                   eta
                                                               ar
                                                                                       m
                                                 C
                                                                                         o
                                                                                       m

                                                                                         o

                                                                                                n
                                                                                                n
                                                                                                   H
                                                                                                   H


                                                                                           l
                                                                                           l
                                                                                             io
                                                                                             io


                                                                      d
                                                                      d
                                                                   ter
                                                   OOH
                                                                        ap
                                                                        ap
                                                                   ter
                                                              a
                                                             d
                                                             d
                                                                n
                                                                n
                                                              a
                                                   OOH
                                                                                  0
                                                                                 0
                                                 C
                                                                                    1
                                                                                    1
                                                                                  0
                                                                                 0
                                                                              0
                                                                           at
                                                                           at
                                                                                ,
                                                                                ,
                                                                              0
               y
                             i
                         er
                                  1
                                  1
                    g

                             i
                    g
                                         l
                 an
                                       o
                                 ,
                 an
                                 ,
                                0
                                         l
                                       o
                                0

                           is
                                     m
                                             H

               yang  berisi  0,1  mol  CH COOH dan terdapat  0,001  mol  ion  H OOO                     +++

               y
                                     m
                                           C
                                           C
                         er
                       b
                           is
                                             H
                       b
                                                                                                     333
                                                333
                                                      i
                                                                                           lalu
                                                                                                i
                                                        zat
                                                                             C
                                                             te
                                                                               OO
                                                                      t
                                                                                    H
                                                                    u
                             u
                                                                          H
                       p
                           g
                                                                        C
                                                                r
                                                                 lar
                                                                                          e
                 as
                    il
                              r
                               aian
                                                                                       m
                        en
                                                                                                  r
                                             ian
                                          ag
                                                  d
                                      s
               h as il  p en g u r aian     s eb ag ian     d ar i  zat  te r lar u t  C H 333 C OO H  m e lalu i  r eak s
                                                                                                   eak
                                       eb
                                                    ar
               h
               hasil penguraian sebagian dari zat terlarut CH COOH melalui reaksiii
                                                                                                        s
                    eti
                 es
               kesetimbangan berikut ini.i.i.
                              g
                                       ik
                                an
               k
               k es eti m b an g an     b er ik u t  in
                       m
                                   b
                                            t
                                     er
                           an
                                             in
                                          u
                         b
                                              +
                                              + H OOO
                          CH COOHOOHOOH
                          C H  333 C      (aq)aq)aq)  +  H 222  (l)))  C H3 C  --- ( ( (aq)aq)aq)  +     H 333  +++ ( (l)))
                          C
                                C
                            H
                                                                                   + H OOO
                                                                   H3
                                                                                      H
                                                                                   +
                                                                 C
                                                                 CH3COOOOOO
                                                                       C
                                                H
                                                                                              l
                                                                                              l
                                                                                             (
                                                      (
                                          (
                                          (
                                                       l
                                                       l
                                                      (
                                  ajat
               B  er ap ak ah     d er ajat  io n is as i  d ar i  C H 333 C OOH
                  er
                          ah
                                              as
                                                    ar
                                       io
                                                          H
                                          n
                                                  d
                                           is
                    ap
                                                             C
                                                        C
               B
                              d
                                                i
                                                      i
                                                               OOH
                       ak
               Berapakah derajat ionisasi dari CH COOH???
                                er
               P eny  eles a ia
                             ia
               Penyelesaian:n:n:
                      eles
               P
                           a
                 eny
                                                                                     ---           +++
                                                        H
                                                                          H3
                                                                                           +
                                                        H
                                    H
                                                     +
                                       C
                                                                              C
                                                                                             H
                                 C
                                 C  H 333 C      ( ( (aq)aq)aq)  + H OOO (l)))  C H3 C  ( (aq)aq)aq)  +     H 333  ( ( (l)))
                                 CH COOHOOHOOH
                                                     +
                                                                        C
                                                                        CH3COOOOOO
                                                                                           + H OOO
                                                             (
                                                          222
                                                              l
                                                             (
                                                                                                     l
                                                                                      (
                                                              l
                                                                                                     l
                                    m
               A
               A
                              :
                                       o
                                0
                                  1
                              : 0,1 molll
               Awalwalwal     :  0 , , 1     m o
                                     ?..............................................................0,001 molll
                                                                                              1
                                                                                                m
                                                                                           0
                                                                                            0
                                                                                                   o
                                     ?
                 er
                     r
               T er u r       :::    ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0 , , 0 0 1     m o
                    u
               T
               Teruraiaiai
                                                                                        0
                                                                                                +++
               ju m l l ah      m o l  C H 333 C OOH  y an g      ter u r ai  =  ju m lah      m o l l  H 333  y an
               ju
                                                                                                   yanggg
                                                                                                     an
                                                                                                   y
               jumlah  mol CH COOH yang  terurai = jumlah  mol H OOO
                                                                                    m
                     ah
                                                                                      o
                                                                                           H
                  m
                                         OOH
                                                                     =
                                                    an
                                                                         ju
                                 C
                                                  y
                             o
                                                                ai
                                                       g
                                                               r
                              l
                                                              u
                                       C
                          m
                                                                              lah
                                    H
                                                          ter
                                                                           m
                   b
                                     1
                   b
                                       m
               ter
                               0
                                   0
                       tu
                                 ,
                                 ,


                               0
               ter
                                 0
                       tu
                                         o
                                     1
                                         o
                            =

                          k
                                 0

               terbentuk = 0,001 molll
                                       m
                                   0
                          k
                    en
                    en
                            =
                                                               o
                                                          1
               ju
               ju m l l ah     m o l l  C H 333 C OOH  a wal  =     0 , , 1     m o
                                    C
               jumlah mol CH COOH awal = 0,1 molll
                                                             m
                                                        0
                            o
                  m
                               C
                     ah
                                              a
                                                wal
                         m
                                 H
                                       OOH
                                                     =
                        ,,,
                                  0
                                  0
                                 ,
                                 ,
                             =
                               0
                             =
                               0
                  ===        = 0,0111
                         ,,,
                                      as
                                    is
                                                  OOH
                                          C
                                                C
                                            H
                                                                   0
                    i,
                 ad
                                io
                                                                     0
                      d
                        er
                            jat
                          a
                                                               ah
               J ad i,     d er a jat     io n is as i i  C H 333 C OOH  ad al ah     0 , , 0
                                                             al
                                  n
                                                          ad
               Jadi, derajat ionisasi CH COOH adalah 0,0111
               J
                                                                                                         3
                                                                                                         3555
                                                                                                         3
                          A
                                    M
                         L
                            S
                                         M
                                      A
                               X
                     KE
                     KELAS X SMA/MAAA
                     KE  L A S     X  S M A / / M
                                  S
   36   37   38   39   40   41   42   43   44   45   46