Page 189 - ED 211
P. 189
เอกสารประกอบการสอนเรื่อง
ผลกระทบของการศึกษาในยุคทันสมัย
แนวคิดของการพัฒนาตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติในอดีต ได้ให้ความส าคัญ
กับการเร่งรัดการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ ยุทธศาสตร์การพัฒนาได้มุ่งเน้นพัฒนา
อุตสาหกรรมและการผลิตเพื่อการส่งออก โดยอาศัยความได้เปรียบทางด้าน
ทรัพยากรธรรมชาติ และทรัพยากรมนุษย์มาใช้ขยายฐานการผลิตเพื่อสร้างรายได้และการมี
งานท า ซึ่งเป็นยุทธศาสตร์ที่เหมาะสมและสอดคล้องกับสถานการณ์ทางเศรษฐกิจและสังคม
ของประเทศในช่วงเวลานั้น อย่างไรก็ตามการเจริญเติบโตรุดหน้าทางเศรษฐกิจโดยรวมของ
ประเทศและความเจริญทางด้านวัตถุที่มากขึ้น มิได้หมายความว่าคนไทยและสังคมไทยจะมี
ความสมบูรณ์พูลสุข มีคุณภาพชีวิตที่ดีอย่างทั่วถึง วัฒนธรรมและวิถีชีวิตที่ดีงามและเรียบ
ง่ายของสังคมไทยเริ่มเปลี่ยนไปพร้อม ๆ กับความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติ และ
ความไม่มั่นคงของครอบครัว ชุมชน และสังคม.....ท าให้เกิดการตระหนักร่วมกันอย่าง
กว้างขวางว่าการพัฒนาที่มุ่งเน้นไปในด้านเศรษฐกิจแต่เพียงอย่างเดียวโดยละเลยมิติความ
เป็นมนุษย์ ครอบครัว ชุมชน สังคม และ สิ่งแวดล้อม จะส่งผลให้เกิดสภาพการเสียดุลของ
การพัฒนาที่รุนแรง ซึ่งในอนาคตหากไม่แก้ไขแล้ว คนและธรรมชาติจะไม่สามารถอยู่
ร่วมกันได้อย่างกลมกลืนและเกื้อกูลได้ (แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 8
หน้า 2 และ 4)
ข้อความดังกล่าวซึ่งเป็นส่วนหนึ่งในปฐมบทของแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ
ฉบับที่ 8 (พ.ศ.2540-2544) ได้หยิบยกผลกระทบเชิงลบที่เกิดขึ้นจากการเร่งรัดการเจริญเติบโตทาง
เศรษฐกิจ และการใช้การศึกษาเป็นเครื่องมือในการพัฒนาเศรษฐกิจ ซึ่งถูกประเมินจากหลายฝ่ายว่ามี
แนวโน้มที่จะกลายเป็นปัญหาที่รุนแรงยิ่งขึ้น มาเป็นเหตุผลส าคัญของการปรับเปลี่ยนแนวคิดการพัฒนา
จากการเน้นการปรับเปลี่ยนโครงสร้างของประเทศให้เป็นประเทศอุตสาหกรรมตามแนวคิดการพัฒนา
ประเทศไปสู่ความทันสมัย มาสู่การเน้นการพัฒนาคนเพื่อให้คนเป็นศูนย์กลางและเป้าหมายของการ
พัฒนา นอกจากนั้นนัยของข้อความยังสะท้อนถึงการก่อตัวของทัศนะแบบองค์รวม เนื่องจากมองว่า
ผลกระทบเชิงลบจากการพัฒนาเป็นผลมาจากกระบวนทัศน์แบบแยกส่วน เนื่องจากการก่อตัวของทัศนะ
แบบองค์รวมที่เกิดขึ้นดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของกระแสโลก เช่นเดียวกับการมองปัญหาการศึกษาว่าเป็น
วาระของโลก ซึ่งท าให้ประเทศส่วนใหญ่ด าเนินการปฏิรูปการศึกษา ดังนั้น บทนี้จะแบ่งเนื้อหาออกเป็น
สามส่วนคือ การวิเคราะห์ผลกระทบเชิงลบของการศึกษาในยุคทันสมัยต่อชุมชนและสังคมไทย ทัศนะใน
เอกสารประกอบการสอนรายวิชากระบวนทัศน์ทางการศึกษา พรใจ ลี่ทองอิน | 114
