Page 190 - ED 211
P. 190
การมองปัญหาเชิงกระบวนทัศน์และการปรับเปลี่ยนกระบวนทัศน์สู่การมองโลกแบบองค์รวม และการ
ปฏิรูปการศึกษา
ผลกระทบของการศึกษาในยุคทันสมัยต่อชุมชนและสังคมไทย
การจัดการศึกษาด้วยมาตรฐานเดียวสู่การศึกษาสูงสุด คือ การศึกษาระดับอุดมศึกษา และ
ใช้วุฒิทางการศึกษาเป็นเกณฑ์ในการจัดสรรคนเข้าสู่งานนอกภาคเกษตรกรรม รวมทั้งค่าใช้จ่ายด้าน
การศึกษาที่สูงเมื่อเปรียบเทียบกับมาตรฐานการครองชีพของคนส่วนใหญ่ กอปรกับสภาวะการชะงักงัน
หรือเสื่อมถอยในภาคเกษตรกรรม ท าให้การศึกษานอกจากจะไม่สามารถยกระดับคุณภาพชีวิตของคนทั้ง
สังคมแล้ว ยังส่งผลกระทบเชิงลบต่อชุมชนและสังคมไทยหลายประการ
ผลกระทบที่ส าคัญของการศึกษาในระดับสังคมไทย เป็นผลกระทบต่อความเหลื่อมล้ าใน
สังคม แม้ว่าแนวทางการพัฒนาที่มุ่งเน้นการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจและการใช้การศึกษาเป็นเครื่องมือ
ในการพัฒนาเศรษฐกิจ ได้ท าให้รายได้ประชาชาติต่อหัวเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องจาก 2,100 บาทต่อคนในปี
พ.ศ.2504 เป็น 68,000 บาท ในปีพ.ศ.2538 หรือเพิ่มขึ้นมากกว่า 32 เท่า (แผนพัฒนาเศรษฐกิจและ
สังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 5 หน้า 3) และเพิ่มขึ้นเป็น 133,877 บาทต่อคนในปีพ.ศ.2557 (รายได้ประชาชาติ
ของไทย พ.ศ.2557 แบบปริมาณลูกโซ่. 2559: 4) หรือเพิ่มขึ้นมากกว่า 63 เท่าจากปีพ.ศ.2504 รวมทั้ง
แนวทางดังกล่าวยังท าให้มีการขยายโอกาสทางการศึกษาเพื่อให้ประชาชนทุกคนเข้าถึงการศึกษาภาค
บังคับ และการศึกษาในระดับที่สูงขึ้น ดังจะเห็นได้จากการขยายการศึกษาภาคบังคับจากเดิมที่เคย
ก าหนดไว้ 4 ปีในแผนการศึกษาชาติ พ.ศ.2489 เป็น 7 ปีในแผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2503 และต่อมา
แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2520 ซึ่งปรับการจัดการศึกษาระดับประถมศึกษาเป็นตอนเดียว ได้ลดเวลา
เรียนเหลือ 6 ปี ต่อมาแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 5 ได้ก าหนดให้เด็กที่มีอายุครบ 6 ปีบริบูรณ์ ได้มีโอกาสรับ
การศึกษาทุกคนควบคู่ไปกับการขยายการศึกษาในระดับมัธยมต้น และต่อมาแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 7 ได้
ขยายการศึกษาภาคบังคับเป็น 9 ปี ซึ่งท าให้ในปีพ.ศ.2558 จ านวนปีการศึกษาเฉลี่ยของคนวัย 15-59 ปี
เพิ่มขึ้นเป็น 10.1 ปี (แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 หน้า 8) (ดูตารางที่ 3 ) การ
ขยายโอกาสทางการศึกษาดังกล่าวยังท าให้เห็นว่าสัดส่วนของแรงงานที่ส าเร็จการศึกษาต ่ากว่า
ประถมศึกษาปีที่ 6 ลดลงอย่างต่อเนื่องจากร้อยละ 68 ในปีพ.ศ. 2529 เหลือเพียงร้อยละ 31 ในปีพ.ศ.
2552 และกลุ่มแรงงานที่จบการศึกษาระดับอุดมศึกษาเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 2.75 เป็นร้อยละ 11.79 (มิ่ง
สรรพ์ ขาวสะอาด และณัฎฐาภรณ์ เลียมจรัสกุล. 2556: 30) แต่รายได้ประชาชาติต่อหัวที่เพิ่มขึ้นรวมทั้ง
จ านวนปีที่อยู่ในระบบการศึกษานานขึ้น ไม่ได้ท าให้ปัญหาความเหลื่อมล้ าด้านการศึกษาที่ด ารงอยู่คลาย
ตัวลง ในทางตรงกันข้าม กลับเพิ่มสูงขึ้น ดังรายงานการวิเคราะห์สถานการณ์ความยากจนและความ
เหลื่อมล้ าในประเทศไทย ปีพ.ศ.2558 ด้านการศึกษาที่พบว่า ความเหลื่อมล้ าด้านการศึกษาของไทย
เริ่มมีความเหลื่อมล้ าตั้งแต่ระดับมัธยมศึกษาตอนปลายและมีความเหลื่อมล้ ามากขึ้นในระดับปริญญาตรี
เอกสารประกอบการสอนรายวิชากระบวนทัศน์ทางการศึกษา พรใจ ลี่ทองอิน | 115
