Page 39 - ED 211

เอกสารประกอบการสอนเรื่อง

กระบวนทัศน์ทางการศึกษาในยุคทันสมัย

การศึกษาในยุคทันสมัยเป็นช่วงเวลาที่กระบวนทัศน์แบบวิทยาศาสตร์ตามแบบตะวันตกเข้า

มามีอิทธิพลต่อการศึกษาไทย ท าให้ทัศนะในการมองความรู้และกระบวนการเรียนรู้ ซึ่งแต่เดิมสัมพันธ์
และสอดคล้องกับวิถีชีวิตเปลี่ยนแปลงไป การศึกษาในยุคทันสมัยซึ่งเริ่มขึ้นเมื่อมีการจัดการศึกษาแผน

7
ใหม่หรือการศึกษาในระบบโรงเรียน ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งเรียกกัน
ว่าเป็นการปฏิรูปการศึกษาครั้งแรกนั้น กินเวลานานร้อยปีเศษในการท าให้คนทั้งหมดเข้าสู่การศึกษาใน
ระบบโรงเรียน ซึ่งเป็นผลให้ครอบครัวไม่ได้ท าหน้าที่ในการถ่ายทอดความรู้ในการท ามาหากินให้ลูกหลาน

อีกต่อไป การปฏิรูปการศึกษาที่ใช้เวลายาวนาน เป็นเพราะการขยายโรงเรียนเข้าไปถึงชุมชนหมู่บ้านต้อง

ใช้ครูและงบประมาณจ านวนมาก ช่วงระยะเวลาของการศึกษาในยุคทันสมัยจึงเหลื่อมซ้อนกับการศึกษา
ในยุคก่อนทันสมัย แต่การแบ่งยุคเป็นเพราะกระบวนการเรียนรู้ที่เกิดขึ้นในการศึกษาระบบโรงเรียนซึ่ง

เป็นนวัตกรรมของการศึกษาแผนใหม่แตกต่างจากกระบวนการเรียนรู้ในยุคก่อนทันสมัยในเชิงกระบวน

ทัศน์ และยังก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทั้งในระดับชุมชนและสังคมไทยในเชิงคุณภาพ

การเข้ามาของการศึกษาในระบบโรงเรียนและการเปลี่ยนทัศนะในการมองความรู้และ

กระบวนการเรียนรู้

แม้ว่าการศึกษาในระบบโรงเรียนได้ถูกน าเข้ามาเป็นครั้งแรกในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จ

พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวโดยมิชชันนารี ซึ่งเดินทางเข้ามาเผยแพร่คริสต์ศาสนาและโดยภรรยาของมิชชันนารี
และเลิกกิจการไปในช่วงปลายรัชกาล เพราะไม่เป็นที่นิยมของคนทั่วไป ต่อมาในรัชสมัยของ

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ภรรยาของมิชชันนารีได้ก่อตั้งโรงเรียนขึ้นอีกครั้ง (จิตรกร ตั้ง
เกษมสุข. 2525: 85 และ 103 ) แต่ยุคของการศึกษาในระบบโรงเรียนเริ่มขึ้นอย่างเป็นทางการในปีพ.ศ.

2414 เนื่องจากมีการก่อตั้งโรงเรียนหลวงขึ้นในพระบรมมหาราชวังและพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า

เจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯให้มีประกาศชักชวนให้พระราชวงศ์และข้าราชการส่งบุตรหลานมาเรียนที่โรงเรียน

แห่งนี้ ประกาศเรื่องโรงเรียนมีข้อความที่สะท้อนถึงทัศนะในการมองความรู้และกระบวนการเรียนรู้ชุด
ใหม่ เพราะความรู้หมายถึง“การรู้หนังสือ” ซึ่งจะท าให้สามารถ“รู้วิชาและขนบธรรมเนียมราชการ”

ความรู้จึงไม่ต้องสอดคล้องและสัมพันธ์กับวิถีชีวิตอีกต่อไป เพราะจุดมุ่งหมายของการศึกษาคือการผลิต
คนเพื่อรับราชการ ดังข้อความในประกาศเรื่องโรงเรียนความว่า

7 การศึกษาระบบโรงเรียนซึ่งจัดให้ประชาชนทั่วไปเป็นนวัตกรรมที่ถูกพัฒนาขึ้นในประเทศตะวันตกในช่วงกลาง
ศตวรรษที่ 19 เพื่อตอบสนองความต้องการแรงงานจ านวนมากอันเป็นผลมาจากการปฏิวัติอุตสาหกรรม (ดู โรบินสัน, เคน. 2559: 30-
31 และ Provenzo Eugene F. 2008)

เอกสารประกอบการสอนรายวิชากระบวนทัศน์ทางการศึกษา พรใจ ลี่ทองอิน | 33