Page 27 - D:\CAP NHAT WEB\TU\2019\

sửa chuồng bò, chuồng trâu cho cúng bánh tét, nếu là trâu, bò cái trán. Đây được xem như hình
sạch sẽ. Đến ngày mùng 4, ở thì cúng bánh xếp. Điều này có lẽ thức “trang điểm” cho trâu bò
bất kỳ gia đình nào dù giàu hay gắn với quan niệm của người xưa được đẹp vào ngày Tết, giống
nghèo, họ đều chuẩn bị một mâm về việc phân biệt giới tính các con như tục dán giấy đỏ lên cây cối
cỗ để cúng Trâu, Bò. Mâm cỗ bao vật hay gắn với quan niệm “trời ngoài vườn, đồ vật trong nhà vào
gồm các loại: một thúng (hoặc tròn, đất vuông” (trời tương ứng ngày Tết.
thau) gạo, 01 cái nón lá mới, một với giống đực (cha trời), đất tương Đến khoảng 4 giờ sáng, gia
cây roi mới (loại dùng để quất ứng với giống cái (đất mẹ)). chủ mang mâm cỗ ra đặt cạnh
trâu, bò), 12 chén bánh tét (hoặc 12 chén bánh và 12 đôi đũa: chuồng trâu, chuồng bò và bắt
bánh xếp có hình vuông như mỗi chén chứa một khoanh đầu lễ cúng. Họ đốt 03 cây nhang
bánh chưng), 12 đôi đũa, 03 chén bánh tét hoặc một phần bánh và bắt đầu khấn vái: “Năm cũ
đường cát, một ít tiền thật và một xếp. Bánh này dùng để cúng ông bước qua năm mới, con vái Ông
ít tiền vàng bạc, 02 đòn bánh tét, Mọc đồng. Ông Mọc đồng được Chuồng, Bà Chuồng phù hộ cho
01 ly muối, 01 ly nước, 01 ly gạo. người dân nơi đây quan niệm là con nuôi các con trâu/con bò được
Cách bày trí mâm cỗ như sau: người chăn trâu, bò đầu tiên, tức mạnh giỏi, phù hộ cho gia đình con
đặt thúng (thau) gạo phía trên ông Tổ của nghề chăn trâu, bò làm ăn ngày càng khấm khá, con
mâm cỗ, đặt một ít tiền thật trên của vùng đất này. Con số 12 có cái trong nhà mạnh giỏi, học hành
thúng (thau) gạo, đặt một nhúm hai ý nghĩa: thứ nhất, theo lời lưu thi cử đỗ đạt. Con xin cám ơn!”
gạo lên trên tiền thật, đặt 02 đòn truyền của người dân, ngày xưa Ngày nay, dù tục lệ này đã có
bánh tét (bánh xếp) vào thúng ông Mọc đồng chăn trâu đúng 12 một ít thay đổi (chẳng hạn như
gạo; kế đến là chỗ cắm nhang; kế năm. Sau đó, ông được xem như không còn người chăn trâu, bò,
đến là cái nón lá và cây roi. Tiếp một vị thần canh giữ trâu bò, sấm có thể gói bánh sớm hơn mùng
đến là 12 chén bánh, đặt mỗi bên sét không sợ, xui xẻo không đến, 3 do tùy điều kiện gia đình…)
06 chén cùng với 12 đôi đũa; đặt ma quỷ không màn. Ông được nhưng cơ bản vẫn giữ nguyên
03 chén đường ở giữa mâm; sau xem là người có thể ăn mâm cỗ những giá trị cốt lõi. Như vậy, có
cùng là 03 ly muối, gạo và nước mà người dân cúng tam tai ở ngã thể thấy rằng, mâm cỗ Tết Trâu,
cùng với tiền vàng bạc kế bên. ba đường mà không hề hấn gì Bò mang nhiều ý nghĩa đặc biệt.
Ý nghĩa của mâm lễ: (loại mâm cỗ cúng trừ tà, xua đi Nó không chỉ thể hiện tấm lòng
Th úng (thau) gạo có chứa tiền xui xẻo, thường không ai dám ăn của người dân đối với các con
thật và bánh tét (bánh xếp), nón mâm cỗ này vì sợ chuốc họa vào vật đã mang lại sự ấm no cho
lá và cây roi: sau khi cúng sẽ cho thân). Th ứ hai, con số 12 tượng họ mà còn thể hiện lòng thương
những người giữ mướn trâu, bò trưng cho 12 tháng trong năm, yêu, giúp đỡ đối với những
mang về nhà. Đó coi như là phần mỗi tháng là 01 chén. người nghèo khó. Qua đó, thể
thưởng của gia chủ đối với những 03 chén đường: dùng để chấm hiện được nét đẹp trong đời
người chăn trâu, bò. Gạo và bánh bánh ăn. sống tinh thần của người dân
tét để người chăn trâu, bò mang 03 ly muối, gạo, nước: nước vùng đất Gò Công Đông. Họ
về cho gia đình ăn Tết. Số tiền dùng để uống (ban đầu là nước lã, không chỉ chỉ biết lo cho bản
nhiều hay ít tùy theo tấm lòng và sau khi đốt nhang đến khi nhang thân mà còn thể hiện tinh thần
hoàn cảnh giàu hay nghèo của gia tàn thì thay 03 lần nước và phải “lá lành đùm lá rách”. Dù ngày
chủ. Nón lá và cây roi để những dùng nước trà). Muối và gạo: nay không còn những người
người đó dùng sang năm mới. dùng để rải xung quanh chuồng chăn trâu, chăn bò nhưng người
Ngày nay, nếu không có người trâu, bò sau khi cúng xong, không dân vẫn tiếp tục giữ tục lệ truyền
chăn trâu, bò nữa thì gia chủ được mang vào nhà. Điều này có thống ấy. Mặt khác, nó cũng thể
mang vào nhà để sử dụng. nhiều ý nghĩa: nhằm để sát khuẩn hiện sự quan tâm, tấm lòng của
Bánh tét hoặc bánh xếp: các hoặc trừ tà, hoặc để cho các con cha mẹ đối với con cái. Cùng với
loại bánh này được làm vào ngày vật khác như gà, vịt cùng ăn xem tục lệ thờ cúng tổ tiên, ông bà, tục
mùng 3 Tết, không sớm hơn vì như san sẻ lộc đầu năm. lệ này thể hiện được truyền thống
gia chủ dùng bánh mới để cúng Tiền vàng bạc: sau khi cúng “uống nước nhớ nguồn”, “tương
chứ không cũng bánh cũ (bánh xong thì không đốt mà lấy dán thân tương ái” của người dân Gò
gói trước ngày mùng 3 được xem lên trên các con vật. Đối với các Công Đông nói riêng, người dân

là bánh cũ). Tùy vào giới tính của con vật đã trưởng thành: dán lên Việt Nam nói chung. l
các con vật mà chọn bánh tét hay trên hai cái sừng để cho đẹp. Đối .........................
bánh xếp. Nếu là trâu, bò đực thì với con bê, con nghé: dán lên 1. Khoa Khoa học xã hội và Nhân văn

27
CÔNG ĐOÀN TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ