Page 68 - พท21001

59

9.3 แบบอุปมา หรือที่เรียกวาอุปมาโวหาร คือ โวหารที่ยกเอาขอความมาเปรียบเทียบ
เพื่อประกอบความใหเดนชัดขึ้น ในกรณีที่หาถอยคํามาอธิบายใหเขาใจไดยาก เชน เรื่องที่เปนนามธรรม

ทั้งหลาย การจะทําใหผูอานเขาใจเดนชัด ควรนําสิ่งที่มีตัวตนหรือสิ่งที่คิดวาผูอานเคยพบมาเปรียบเทียบ
หรืออาจนํากิริยาอาการของสิ่งตาง ๆ มาเปรียบเทียบก็ได เชน เย็นเหมือนน้ําแข็ง ขาวเหมือนดั่งสําลี

ไวเหมือนลิง บางทีอาจนําความรูสึกที่สัมผัสไดทางกายมาเปรียบเทียบเปนความรูสึกทางใจ เชน

รอนใจดังไฟเผา รักเหมือนแกวตา เปนตน โวหารแบบนี้มักใชแทรกอยูในโวหารแบบอื่น ตัวอยาง
อุปมาโวหาร เชน ความสวยเหมือนดอกไม เมื่อถึงเวลาจะรวงโรยตามอายุขัย แตความดีเหมือนแผนดิน

ตราบใดที่โลกดํารงอยู ผืนดินจะไมมีวันสูญหายไดเลย ความดีจึงเปนของคูโลก และถาวรกวาความสวย

ควรหรือไมถาเราจะหันมาเทิดทูนความดีมากกวาความสวย เราจะไดทําแตสิ่งที่ถูกเสียที
9.4 แบบสาธก หรือสาธกโวหาร สาธก หมายถึง ยกตัวอยางมาอางใหเห็น สาธกโวหาร

จึงหมายถึงโวหารที่ยกตัวอยางมาประกอบอาง เพื่อใหผูอานเขาใจเรื่องไดชัดเจนขึ้น ตัวอยางที่ยกมา

อาจจะเปนตัวอยางบุคคล เหตุการณหรือนิทาน โวหารแบบนี้มักแทรกอยูโวหารแบบอื่น เชนเดียวกับ
อุปมาโวหาร ตัวอยาง สาธกโวหาร เชน

“....พึงสังเกตการบูชาในทางที่ผิดใหเกิดโทษ ดังตอไปนี้
ในสํานักอาจารยทิศาปาโมกข เมืองตักศิลา มีเด็กวัยรุนเปนลูกศิษยอยูหลายคน เรียนวิชา

ตางกันตามแตเขาถนัด มีเด็กวัยรุนคนหนึ่งชื่อ สัญชีวะ อยูในหมูนั้นเรียนเวทยมนตเสกสัตวตาย
ใหฟนคืนชีพไดตามธรรมเนียมการเรียนเวทยมนตตองเรียนผูกและเรียนแกไปดวยกัน แตเขาไมไดเรียน

มนตแก”

มาวันหนึ่ง สัญชีวะกับเพื่อนหลายคนพากันเขาปาหาฟนตามเคย ไดพบเสือโครงตัวหนึ่ง
นอนตายอยู “นี่แนะเพื่อน เสือตาย” สัญชีวะเอยขึ้น “ขาจะเสกมนตใหเสือตัวนี้ฟนคืนชีพขึ้นคอยดูนะ

เพื่อน” “แนเทียวหรือ” เพื่อนคนหนึ่งพูด “ลองปลุกมันใหคืนชีพลุกขึ้นดูซิ ถาเธอสามารถ” แลวเพื่อน ๆ

คน อื่น ๆ ปนขึ้นตนไมคอยดู “แนซีนา” สัญชีวะยืนยัน แลวเริ่มรายมนตเสกลงที่รางเสือ
พอเจาเสือฟนคืนชีพขึ้นยืนรูสึกหิว มองเห็นสัญชีวะพอเปนอาหารแกหิวได จึงสะบัดแยกเขี้ยวอวด

สัญชีวะและคํารามวิ่งปราดเขากัดกานคอสัญชีวะลมตายลง

เมื่ออาจารยไดทราบขาวก็สลดใจและอาลัยรักในลูกศิษยมาก จึงเปลงอุทานขึ้นวา
“นี่แหละผลของการยกยองในทางที่ผิด ผูยกยองคนเลวราย ยอมรับนับถือเขาในทางมิบังควรตองไดรับ

ทุกขถึงตายเชนนี้เอง”
จาก ฐะปะนีย นาครทรรพ การประพันธ ท 041 อักษรเจริญทัศน 2519 หนา 9

9.5 แบบเทศน หรือเทศนาโวหาร คือ โวหารที่อธิบายชี้แจงใหผูอานเชื่อถือตาม โดยยก

เหตุผลขอเท็จจริง อธิบายคุณ โทษ แนะนําสั่งสอน ตัวอยางเชน

“คนคงแกเรียนยอมมีปรีชาญาณ ฉลาดคิด ฉลาดทํา ฉลาดพูดและมีความรูสึกสูง
สํานึกในผิดชอบชั่วดี ไมกลาทําในสิ่งที่ผิดที่ชั่ว เพราะรูสึกละอายขวยเขินแกใจและรูสึกสะดุงหวาดกลัว

ตอผลรายอันพึงจะไดรับ รูสึกอิ่มใจในความถูกตอง รูสึกเสียใจในความผิดพลาด และรูเทาความถูกตอง