Page 15 - JMSD Vol.1 No.3 -2016
P. 15
วารสาร มจร การพัฒนาสังคม
ปีที่ 1 ฉบับที่ 3 กันยายน - ธันวาคม 2559
ภัยพิบัติทางชีวิตของประชาชนในประเทศโลกที่3ทุกวันนี้ อันเกิดจากผลของการเดินตามแนวทาง
การพัฒนาแบบตะวันตกจนสุดกู่ จึงควรปรับเปลี่ยนแนวทางการพัฒนาเสียใหม่ โดยจะต้องยกเลิก
การพัฒนาซึ่งรัฐเป็นผู้ชี้นำาและออกคำาสั่งแต่เพียงฝ่ายเดียว ในลักษณะ รัฐประชาชาติ (Nation
State) โดยปรับเปลี่ยนเป็น ประชารัฐ (Civil State) ซึ่งเป็น “ความสัมพันธ์รูปแบบใหม่ระหว่าง
รัฐกับประชาชนในลักษณะที่เป็นประชาสังคม” ในลักษณะการพัฒนาที่เกิดขึ้นจากความริเริ่มของ
ประชาชน โดยประชาชน และเพื่อประชาชน โดยทุกฝ่ายในสังคมต่างให้ความร่วมมือกันอย่างใกล้
ชิดทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และประชาชนร่วมมือกันในทุกเรื่องที่เป็นสาธารณะ นั่นเอง และรวม
ถึง การจัดการตนเองของประชาชน (Self-Government) ให้มองเห็นว่าบ้านเมืองเป็นของร่วม
กัน จัดการปัญหาสาธารณะด้วยตนเองตามศักยภาพของพลเมือง รวมถึงภาครัฐต้องยอมรับและ
เคารพในศักยภาพของประชาชน รับฟังความคิดเห็นของประชาชน ให้ประชาชนร่วมคิด ร่วมทำา
ร่วมตรวจสอบนโยบาย การปฏิบัติงานต่างๆ ยำ้าความสัมพันธ์จากล่างขึ้นบน (Bottom-Up) นำาโดย
สังคม ท้องถิ่น และชุมชน (อเนก เหล่าธรรมทัศน์,2557) โดยที่รัฐหรือระบบบริหารราชการต้อง
สนับสนุนการพัฒนาการมีส่วนร่วมในทุกรูปแบบแก่ประชาชน อีกแนวทางหนึ่งที่ช่วยกระตุ้นการ
พัฒนาสังคมจากฐานราก คือ การช่วยเหลือตนเอง (Aided Self-help) ต้องพัฒนาให้ประชาชน
ในท้องถิ่นพึ่งตนเองได้มากขึ้น โดยมีรัฐคอยสนับสนุน ภายใต้ความรู้สึกของเจ้าหน้าที่ภาครัฐที่
เปิดกว้าง ให้โอกาสประชาชนได้แสดงศักยภาพของตนอย่างเต็มที่ ด้วยวิธีการให้การศึกษาแก่
ประชาชน การศึกษาภาคประชาชนนี้ สามารถแบ่งรูปแบบเป็นการศึกษาภาคชีวิต (Life-Long
Learning) ถือว่าเป็นการพัฒนาภาคชีวิตแก่ประชาชนเพื่อนำาไปสู่การพัฒนาสังคม ท้องถิ่นที่แท้
จริง ให้การศึกษาต่อเนื่องตลอดไปตราบเท่าที่บุคคลยังดำารงชีวิตอยู่ในชุมชน กับการศึกษาภาค
พลเมือง (Civic Education) ที่ปลูกฝังให้ประชาชนเข้าใจ มีความรู้และตระหนักในหน้าที่พลเมือง
ปรับค่านิยม ปรับความเชื่อ และบุคลิกลักษณะให้ประชาชนมีสำานึกของความเป็นพลเมือง มีจิตใจ
ใฝ่รู้แก้ไขปัญหาสังคมเพิ่มขึ้น ทั้งหมดนั้นจะนำาไปสู่ “ประชาชนที่มีคุณภาพ” คนจะกล้าคิด กล้า
แสดงออกซึ่งความคิดเห็นอันเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนามากขึ้น
ทำงเลือกในกำรพัฒนำ
ประสบการณ์การพัฒนาสังคมที่ผ่านมาในอดีตเน้นการเปลี่ยนแปลงไปสู่ระบบเศรษฐกิจ
แบบทุนนิยม ด้วยความเชื่อที่ว่าทุนนิยมนี้จะพัดพาความกินดีอยู่ดีมาสู่ประชาชน ซึ่งการพัฒนา
ในรูปแบบนี้ถูกวิพากษ์วิจารณ์มาโดยตลอดว่าเชื่อถือได้หรือไม่ จนเกิดกลายเป็นกระแสต่อต้าน
การพัฒนาขึ้นมาว่าอันที่จริงนั้นการดำาเนินแนวทางทุนนิยมสุดขั้ว ได้นำาความทุกข์เข็ญมาสู่ผู้คน
จำานวนมาก และเป็นสิ่งที่ควรจะประณามต่อต้านเป็นอย่างยิ่ง สภาพดังกล่าวสามารถอนุมานได้
ว่าการพัฒนาสังคมโดยเน้นความมั่งคั่งทางเศรษฐกิจนี้นั้น ได้นำาไปสู่ปัญหาในระดับโครงสร้างที่
มีขอบเขตกว้างขวางมากจนยากเกินจะควบคุม มองในระดับแนวคิดคือ การพัฒนาสังคมภาย
ใต้การสร้างความมั่งคั่งทางเศรษฐกิจในตัวของมันเองนั้น คือ ปัญหา ซึ่งจำาเป็นต้องหาทางออก
ด้วยการปฏิเสธหรือลดการพัฒนา (De-Development) นั่นเอง (บัวพันธ์ พรหมพักพิง,2556)
เพราะนักทฤษฎีกลุ่มทฤษฎีพึ่งพาและทฤษฎีด้อยพัฒนาเสนอไว้ว่า การเจริญเติบโตของประเทศ
7
