Page 50 - Sac Huong Que Nha
P. 50
Saéc Höông Queâ Nhaø
TRƯỜNG THI BÌNH ĐỊNH
Từ thời Gia Long (嘉 隆) đến Thiệu Trị (紹 治), sĩ tử các tỉnh từ Quảng Ngãi đến Bình Thuận được phân
phối ứng thí như sau: Các tỉnh từ Đèo Cả trở ra thi ở Trường Thừa Thiên, từ Đèo Cả trở vào thi ở Trường Gia Định.
Đến năm Canh Tuất (1850), Tự Đức thứ 3 (嗣 德), mới bắt đầu thành lập Trường thi Bình Định [1] để
nhận thí sinh các tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa. Về sau, Trường Bình Định còn nhận thêm
thí sinh của tỉnh Bình Thuận rồi Ninh Thuận. Nếu không kể Trường thi An Giang lập năm 1863, mở một khoa
rồi phải xóa tên vì bị Pháp chiếm, thì có thể nói Trường thi Bình Định là trường thứ 7, ra đời muộn nhất, sau cả
Trường Thanh Hoá được tái sinh (1848).
I - VÀI NÉT SƠ LƯỢC
Trường thi Bình Định được xây dựng trên vùng đất gò, thuộc thôn Hòa Nghi, tổng Thời Đôn, huyện Tuy
Viễn, phủ An Nhơn; nay là thôn Hòa Nghi, phường Nhơn Hòa, thị xã An Nhơn. Trường thi nằm phía Tây Nam
thành Bình Định và hữu ngạn Nam Phái sông Côn, lại gặp khúc cong nên 3 mặt Tây, Bắc, Đông đều có sông ngăn
cách, tiện cho việc canh phòng. Khu vực trường thi là một cái nền rộng, chu vi chừng 1000 mét, cao gần 2 mét,
xây bằng đá ong, mặt nền bằng phẳng và lộ thiên. Đến kỳ mở khoa thi, quan tỉnh mới sai dựng hàng rào dày xung
quanh, cất nhà tạm cho quan trường và chia vi cho thí sinh.
Ngày thi, sĩ tử được gọi vào vi đã phân lô, tự cất lều để làm bài suốt một ngày. Tuyệt đối không được qua
lại lều người khác trong giờ thi.
Khoa Nhâm Tý (1852), Tự Đức thứ 5, Trường Bình Định mở khoa thi đầu tiên. Bộ Lễ qui định số người đỗ
Cử nhân trên toàn quốc mỗi khóa là 124 người, phân định cho các trường như sau: Thừa Thiên lấy đậu 20 người,
Nghệ An 18 người, Thanh Hóa 20, Nam Định 20, Hà Nội 20, Bình Định 13 và Gia Định 13.
Bộ Lễ cũng đã xếp trường Bình Định vào nhóm Trường Thừa Thiên, Nghệ An, Gia Định, tổ chức thi
Hương vào tháng bảy âm lịch ở những năm Tý, Ngọ, Mẹo, Dậu (định lệ về năm, đôi khi không thực hiện đúng)
còn nhóm thứ hai gồm Trường Thanh Hóa, Nam Định, Hà Nội, thi vào tháng chín những năm trên.
Ñaøo Ñöùc Chöông 50
