Page 117 - NhungMuaXuanTroLai

daãn daét chuùng ta ñi. Toân giaùo naøo cuõng thuyeát giaûng veà tình thöông, töø bi hæ xaû, raên
daïy höôùng thieän choáng aùc. Nhöõng toân giaùo lôùn nhaát ngaøy nay coøn toàn taïi caû haøng
ngaøn naêm qua laø do nhöõng lôøi daïy ñoù. Vaø cuõng caàn noùi theâm, loaøi ngöôøi noùi chung
coøn toàn taïi ñeán ngaøy nay cuõng nhôø ñöùc tin. Neáu khoâng coù toân giaùo, con ngöôøi coù leõ
ñaõ tuyeät chuûng töø laâu chæ vì naïn cheùm gieát laãn nhau.

Trong ñaïo Phaät chöõ "tueä" ñöôïc duøng raát nhieàu trong kinh saùch cuõng nhö trong
caùc ngoân ngöõ haøng ngaøy cuûa nhöõng daân toäc chòu aûnh cuûa Phaät giaùo. Thí duï nhö Tueä
Tính laø tính saùng suoát cuûa Phaät vaø tính saùng suoát cuûa con ngöôøi. Tueä Giaùc laø trí tueä
cuûa Phaät coù khaû naêng giuùp con ngöôøi töï giaùc vaø giaùc tha. ÔÛ ñaây chöõ giaùc coù moät yù
nghóa raát quan troïng trong söï môû roäng kieán thöùc. Giaùc laø tænh, laø nhaän thaáy vaø trong
ñaïo Phaät coù töø "giaùc ngoä" duøng cho caáp cao nhaát trong taâm cuûa con ngöôøi. Ngoä laø
chôït thaáy, chôït hieåu nhö moät tia saùng loùe leân trong ñeâm toái aâm u. Ñöùc Phaät sinh ra
chæ laø ngöôøi nhö moïi ngöôøi chuùng ta, nhöng ñaõ ñaït ñeán möùc "ñaïi giaùc ñaïi ngoä". Chöõ
Phaät theo coå ngöõ Phaïn chæ coù nghóa laø ngöôøi ñaõ giaùc ngoä, laø ñaáng sieâu phaøm ñaõ
nhìn thaáy con ñöôøng saùng ñeå daãn daét loaøi ngöôøi thoaùt ra khoûi caûnh traàm luaân khoå
haûi, nhaát laø traùnh khoûi moïi söï aùc, gaây ñau khoå hay cheùm gieát laãn nhau.
Nhöng taïi sao Phaät moân coù chöõ "Tueä Kieám"? Kieám laø göôm ñao, laø duïng cuï ñeå
cheùm gieát. Chöõ Kieám ñi sau chöõ Tueä, phaûi chaêng ñaïo Phaät cuõng daïy duøng ñeán
kieám vaø laáy trí tueä ra soi xeùt ñeå phaân bieät phaûi traùi maø cheùm gieát? Nhaát ñònh khoâng
phaûi nhö vaäy. Phaät ñaõ daïy caám gieát, caám saùt sinh. Chöõ Tueä Kieám ôû ñaây chæ coù
nghóa laø duøng luôõi göôm, khoâng phaûi baèng saét maø baèng trí tueä, maøi cho beùn ñeå caét
ñöùt moïi öu tö phieàn muoän trong loøng, xoùa boû moïi haän thuø, oaùn giaän, ghen gheùt, keå
caû loøng tham khoâng ñaùy cuûa con ngöôøi. Ñaïo Phaät ôû AÙ chaâu khoâng bao giôø gaây
chieán tranh, khoâng bao giôø duøng löôõi göôm ñeå truyeàn ñaïo hay ñi chinh phuïc. Ñaïo
Phaät khaùc vôùi caùc toân giaùo lôùn ôû Trung Ñoâng cuõng vì hoaøn caûnh vaø moâi tröôøng phaùt
sinh moái ñaïo ñeàu khaùc nhau.

Trí Taâm ñuïng ñoä
Trí vaø taâm ñeàu coù trong con ngöôøi nhö chöõ "taâm trí"ñaõ cho thaáy. Neáu taâm vaø trí
xung ñoät chaúng phaûi laø con ngöôøi ñaõ hoùa khuøng roài sao? Theá nhöng trong cuoäc
soáng, neáu taâm vaø trí taùch rôøi ñeå taïo thaønh hai laõnh vöïc tö töôûng rieâng bieät, vaán ñeà
laïi khaùc. Trí bieåu töôïng cho khoa hoïc thuoäc veà duy vaät, taâm bieåu töôïng cho toân
giaùo thuoäc veà duy taâm. Toân giaùo vaø khoa hoïc ñaõ ñuïng ñoä nhau töø haøng traêm naêm
tröôùc, nhaát laø töø khi coù thuyeát Tieán hoùa töï nhieân cuûa Darwin.

Vaøo ñaàu Theá kyû 21 söï va chaïm caøng gaét gao hôn tröôùc, coù leõ vì nhöõng tieán boä
vöôït möùc cuûa khoa hoïc ñaõ ñem laïi nhöõng baèng chöùng xaùc nhaän Tieán hoùa töï nhieân
laø ñuùng. Muøa Xuaân 2006 toâi coù nhaéc ñeán töø "Saùng taïo Töï nhieân" do moät soá caùc vò
cöïc ñoan trong ñaïo Thieân chuùa saùng cheá, duøng ñeå choïi laïi chöõ Tieán hoùa Töï nhieân
cuûa khoa hoïc, ñoøi ñem thuyeát Saùng taïo Töï nhieân giaûng daïy trong caùc hoïc ñöôøng.

Cuoái naêm 2006 cuoäc tranh caõi vaãn tieáp tuïc, nhöng ñaõ ñaït ñeán moät taàng trí thöùc
raát cao vaø nghieâm chænh hôn. Taïp chí Time trong soá ñeà ngaøy 13-12-06 ñaõ ñaêng moät
baøi töôøng thuaät cuoäc tranh luaän giöõa hai hoïc giaû noåi tieáng. Moät beân laø Giaùo sö Rich-
ard Dawkins, Ñaïi hoïc Oxford, beânh vöïc thuyeát Darwin, taùc giaû cuoán saùch môùi nhaát
baùn raát chaïy coù töïa ñeà "AÛo töôûng veà Chuùa", hieån nhieân thuoäc phaùi voâ thaàn. Beân ñoái
thoaïi laø Tieán só Francis Collins, moät chuyeân gia löøng danh veà maõ di truyeàn cuûa con
ngöôøi. Muøa heø naêm nay, cuoán saùch cuûa oâng coù töïa ñeà "Ngoân ngöõ cuûa Chuùa: moät