Page 214 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

КРИСТОФеР AЛьБеРТ СИМС

эди. Чунки, бунинг биринчи қўлланилиши катта низо орқали пайдо
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
бўлган. кўпчилик инсонлар Грейнжернинг сабабли тартибли алоқалари
борасида ҳеч қандай иш қилмаслик кераклигини таъкидлашади. Лекин,
бу катта хатолик деб ўйлайман.
Ҳансен: Келинг, сизнинг «Пул, даромад ва сабаб-оқибат боғлиқ-
лиги» номли ишингизга қайтсак. Агар сиз кейинчалик ёзган ишла-
рингизга назар соладиган бўлсак, бир қизиқ эволюцион ҳолатни кў-
ришимиз мумкин. Кейинги эмпирик ишларингизда асосий урғуни пул
массасининг эндоген жиҳатларига қаратгансиз. Ҳозирда нархлар-
нинг даражасини аниқловчи деб номланаётган фискал назариянинг
асосий яратувчиларидан бўлгансиз. Ушбу фикрни қандай қилиб ту-
шунтира оласиз, яъни бу макроиқтисодий сиёсатда қандай эмпи-
рик кашфиётлар ва ўзгаришлар билан боғлиқ?
Симс: аввалроқ мен пул массасини бошқариш имкониятига эга
бўлган давлат структуралари бизнес циклда юз берадиган тебраниш-
ларни йўқотишга ҳаракат қилишади дея ўйлаган эдим. натижада, пул
массаси экзоген ҳолатга келиши, лекин пул ва бизнес цикл ўртасида
ўзаро алоқа «ўзаро алоқа» бўлмас эди. Бошида мен монетарчиларнинг
асосий фикрларидан келиб чиқиб, бўлиши мумкин эмас бу деб ўй-
лардим. Чунки, пул массаси пул-кредит тизимида асосий инструмент
ҳисобланар эди.
Монетарчилар кундан-кунга пул таклифини бошқариш қийин бў-
либ бораётганлигини айтардилар, шундан билиш мумкинки, монета-
ризмга йўналтириган ҳукумат пул таклифини бошқармас эди. кейин-
чалик Миннесотадаги менинг биринчи талабам яш Меҳра пул массаси
тенглигининг ўзаро алоқаси синовини ўтказиб кўрди (Mehra, 1978). Бу
тенгликларда пул чап томонда, фоиз ставкалари ва чиқариш ўнг томон-
да эди. Ушбу тенгликлар фоизларнинг экзогенлик ва чиқарилиш сино-
вларидан ўтди. Ушбу кашфиёт олдин мен ёзган ишларимнинг (Sims,
1972) тескари талқини бўлди, аммо сифатли ва тўғри бўлиб чиқди.
кейинги ишларимда (Sims, 1980) ушбу фикрни такомиллаштиришга
қаратдим. Ўзгарувчи сонлар орқали фоиз ёрдамида тизимлардан фой-
даланган ҳолда кўриб чиқдим. шуни тушундимки, тизимда фоиз став-
каларининг қатнашиши пулларни башоратлаш ва башорат қилинган
пулларнинг катта қисми уларни чиқариш билан боғлиқ. Лекин каш-
фиётнинг бир жиҳати монетарчиларнинг оддий бир тизимига тўғри
келмас эди, табиий рационал кутилма даражасига мос эмас эди.
Бундай кашфиётлардан кейин, мен ҳокимият фоиз ставкаларини
тенглаштирса, тенглик модели қандай бўлиши ҳақида ўйлай бошла-
21