Page 142 - Nobel_10.02.25_Neat
P. 142
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
ситетни битирган талабалар, эрта нафақага чиққан кўплаб ишсиз-
лар борлигини биласиз. Университетда узоқроқ қоладиган одам-
лар, ўқишни тугатганлар, ўқишни олдинроқ тугатганлар, ўқишни
кейинроқ тугатганлар, касаллик таътилида бўлганлар, шунингдек,
ишсиз одамлар орасида ўқиганлар ва бошқалар бор. Бу турли хил
усуллардир. Албатта, мен қўллаб-қувватланадиган ишлар ҳақида
гапирмаяпман, айтмоқчиманки, бу ёмон иш, чунки улар фаоли-
ятни давом эттиришдан кейин рағбатлантирилмайди. Статистик
маълумотларга кўра, бу шундай содир бўлади.
Францияда ҳали ҳам юқори ишсизлик мавжуд бўлган вази-
ятдамиз, ишсизлик ҳақиқатан ҳам ёшларга таъсир қилади ва бу
энг кам малакали, кейин эса 55 ёшдан ошган одамларга таъсир
қилади. Шундай қилиб, биз бироз қийин вазиятдамиз, шунинг
учун мен Испания, Португалия, Италия ва Греция ҳақида гапир-
маяпман, бу янада драматик ҳолат бўларди. Кейин Европанинг
тахмин қилинган ташвишлари каби ҳодисалар мавжуд, яъни биз
бироз сармоя киритган тақдиримизда ҳам аслида сармоя йўқдай
кўринади. Дарҳақиқат, иш ўринларини яратиш жуда қийин, инвес-
тициялар келажакни тушуниш билан боғлиқ, кейин эса меҳнат
шартномасини тузган ҳолда ҳали ҳам мавжуд бўлган меҳнат бо-
зори институтлари бор.
Умуман олганда, бу меҳнат бозори, пенсия таъминоти ва
ҳоказоларда муҳим ислоҳотларни амалга оширган социалистик
ҳукуматдир. Бунинг охири бор. Айни пайтда биз давлат молияси
ёрдамида уни хавф остига қўймоқдамиз, чунки агар давлат моли-
яси билан боғлиқ муаммолар мавжуд бўлса, биз буни бажара ол-
маймиз, бу ижтимоий ҳимояни ҳам сақлаб қола олмаймиз. Шунинг
учун менимча, кўп нарса хавф остидадир. Шу билан бирга, ушбу
ислоҳотларнинг маълум бир барқарорлиги мавжуд эди. Меним-
ча, бу Францияда зарур, ҳукуматдан қатъи назар, икки томонлама
келишув бўлиши, яъни французлар муҳим вазифа борлигини ту-
шунишлари керак. Бу вазифа корхоналарга ишонч уйғотишимиз-
дир.
Компаниялар ҳақиқатан ҳам ушбу шартномаларда маълум
бир барқарорлик борлигини билишади. Тасаввур қилайлик, ма-
салан, бизда Францияда қабул қилинадиган, кўпчилигимиз умид
қиладиган ушбу ноёб шартнома бор. Шундай қилиб, CДдан анча
140
