Page 270 - Nobel_10.02.25_Neat
P. 270
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
билан кўпроқ қизиқиб қолдим ва ишчи кучининг иштироки ва ку-
затилган иш ҳақи масаласига тобора кўпроқ қизиқиб қолдим.
Люис, ўша пайтда Чикагода, у ерда бир қатор постдоcлар
бўлиб, уларга кучли таъсир кўрсатди. Ёрам Бен-Поратнинг (1973)
ишчи кучининг иштироки ҳақидаги маълумотлардан ишчи кучи
таклифининг эластиклигини баҳолаш бўйича мақоласи мавжуд.
Минcэр (Колумбияда) ишчи кучи иштирокининг моделига эга эди,
бу менга жуда ёқди. Минcэрнинг ҳужжатлари, Беккернинг ҳуж-
жатлари билан бир қаторда, менинг меҳнат иқтисодиётига кириш
қароримга катта таъсир кўрсатди. Минcэрнинг турмушга чиққан
аёлларнинг иш кучи иштироки бўйича иши (Минcэр, 1962) яхши
иқтисод эди ва у маълумотларни тушунтирди. Мен учун бу фан
сифатида ижтимоий фаннинг модели эди. Люис Минcэрнинг иш-
чи кучи иштироки ҳақидаги маълумотлардан ишчи кучи такли-
фининг эластиклигини баҳолашга уринишидан норози эди.
Ўзгартириш эффектларини олиш учун Минcэр вақтни вақт
ўтиши билан мукаммал ўринбосар деб ҳисоблади ва ишчи кучи
иштирокини ўлчашда олинган интерваллар ҳаётнинг тасодифий
намунасидир. Мен Минcэр ёндашуви қачон компенсaцияланган
алмаштириш эффектини бериши ҳақидаги баҳсни расмийлаш-
тирдим (Ҳеcкман, 1978). Минcэр менинг баҳсимга ҳеч қачон қи-
зиқмаганидан бироз хафа бўлдим. У жуда интуитив иқтисодчи
эди. Шу билан бирга, Люис ҳам бу савол билан қизиқди. Люис
Минcэрга қараганда бошқача фикрда эди. У меҳнат таъминоти-
нинг стандарт муаммосини, иш жойининг нол соатидаги вақт-
нинг чегаравий қиймати билан стандарт меҳнат – дам олиш
диаграммасини ёзди ва маржинал иш ҳақи захирадан каттароқ
эканлигини аниқлади.
Бен-Порат ўз мақоласини Люиснинг алмаштириш эффекти-
ни талқин қилиш бўйича ҳужжатларига асосланиб ёзган. Бен-По-
рат Люисга ҳаммуаллифликни таклиф қилди, у рад этди. Люис ўзи-
ни ўзи қадрлайдиган одам эди. Унинг ҳаётига назар ташласангиз,
унинг ҳаёти давомида 20 га яқин нашр этилган мақолалари бор
эди. У кўп вақтини Чикаго университетида маъмурий ишлар би-
лан ўтказди. Агар сиз унинг мақолаларини ўқисангиз, у экономе-
трикани яхши билмаса ҳам, жуда чуқур ўйлаганини кўрасиз. Ўзини
268
