Page 266 - Nobel_10.02.25_Neat

ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР

муаммоларини ёзадилар. Мен жуда яхши одамлардан математик
иқтисоддан кўп билимларни олдим.

Бироқ ўша даврдаги математик иқтисоднинг иқтисодий ри-
вожланишни келтириб чиқарувчи кучлар ҳақида жуда кам тушун-
чага эга эканлигини тушуна бошладим. Ўсиш назарияси сабоқла-
рини ўргандим ва иқтисодий ривожланиш назариясидан фарқ
қиладиган иқтисодий ўсиш назариясига жуда қизиқиб қолдим.
Мен ушбу материални ўзлаштирганимда, бу ишда нима учун баъзи
мамлакатлар ўсиб бораётгани ва бошқалари ривожланмаганлиги
ҳақида жуда кам маълумотга эга эканлигимни англадим. Кейин-
чалик мени ҳайратда қолдирган нарса 1980 ва 1990 йилларда, 1960
йилларда мен яхши кўрган моделларнинг қайта тикланишини
кўриш эди. Мен бу моделлар иқтисодий ўсишнинг асл сабаблари
ҳақида озгина маълумот бераётганини ҳис қилдим. «Мен ривож-
ланиш ва ўсиш назарияси бўйича умумий имтиҳонларимни топ-
ширдим ва Люис менинг имтиҳон комиссиясига раислик қилди.

Мен диссертaция мавзуси ҳақида ўйлай бошладим. Иқтисо-
дий ривожланишни ўрганишга содиқ эдим. Дастурлаш моделла-
рини ҳал қилишни хоҳламаслигимни англадим. Мен ҳам жуда кўп
демография қилдим, чунки мен демографияни иқтисодий риво-
жланишнинг муҳим жиҳати деб ўйладим. Принcэтоннамед Анслей
Cоледа демография бўйича ажойиб профессор бор эди. У ўша пай-
тда афсона эди. Барқарор популяция назарияси моделлари устида
ишлаган. У мени Лотка тенгламасига, яхлит тенгламага олиб кел-
ди. Унинг бир нечта илдизлари бор ва кўп илдизлар инсон популя-
цияларининг барқарор ўсиш даражасига яқинлашишини бошқа-
ради. Биринчи илдиз – аҳоли сонининг барқарор ўсиш суръати,
лекин ҳар доим мураккаб конжугате жуфтликларида бўлган юқори
илдизлар барқарор ҳолатга яқинлашиш тезлигини бошқаради.

Мен Лотка тенгламасини ўрганишга тахминан олти ой вақт
сарфладим. Бир куни мен ишимни кўриб чиқдим ва шундай деб
ўйладим: «Мен бу ишни бажариб, математикага қайтаман; бу аҳоли
ўсиши иқтисодиётини чуқурроқ тушунишга мутлақо алоқаси йўқ.
Шундай қилиб, биз ўқув қўлланмасини ўтказишга келишиб олдик.
Бу бўлиб ўқиш йўриқномамга қайтарди. Менга Принстонда олган
энг ёмон баҳони берди. У жуда қаттиққўл эди, лекин менга кўп нар-

264