Page 262 - Nobel_10.02.25_Neat
P. 262
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
сазовор бўлган. Физиканинг долзарблиги атомни тушуниш ва ун-
дан фойдаланишдаги ютуқларда яққол намоён бўлди. Франк Оп-
пенгеймер билан иккита ўрта мактабда физика дарслари орқали
танишганим тасодиф эди. У менга бошқача дунёни кўрсатди. Отам
коллежни тугатмаган. У Оклахома университетида бир семестр
ўқиди ва шу билан тугади. Онам ўрта мактабни тўхтатди. Менда
алоҳида илмий йўналиш йўқ эди.
Кейин мен фан доктори бўлган бу одамни учратдим. У на-
фақат мен эшитган одамлар билан муносабатлар яқин, балки улар
билан дўст эди. Гамовнинг (1961) «Бир икки уч ... чексизлик» ном-
ли физика ҳақида машҳур китоби бор. У ва Роберт Оппенгеймер
ядровий синтез юлдузлар энергиясининг манбаи эканлиги ҳақи-
даги назарияни яратувчилардан иккитаси эди. Гамов ўрта мактаб
синфимизга маъруза қилди. Франк Оппенгеймер кўплаб нуроний-
ларни билар эди, чунки у акаси билан бир хил доираларда саёҳат
қилган. У Лос Аламосда эди. У, шунингдек, бир неча йил Колорадо-
да чорвачилик билан шуғулланган, чунки у коммунист бўлганлиги
сабабли 1950 йилларда академик ишга кира олмаган. Бу Маккар-
тизм ва Қизил қўрқув даври эди. Бахтимга кўра, Колорадо штати-
нинг Жефферсон округидаги мактабларнинг маҳаллий бошлиғи
уни бирон бир коллежда иш топа олмаган бир пайтда ўрта мак-
таб ўқувчиларига дарс бериш учун ёллади. Унинг синфини олиш
учун бутун мамлакат бўйлаб мусобақа бор эди. У бутун округдан ўн
икки кучли шахсга дарс берган.
Оппенгеймер бизни уйига олиб борди, Бетховен ёзувларини
қўйди ва фан фалсафаси ҳақида гапирди. Кейинчалик у Сан-Фран-
сискодаги Эхплораториумни очди. Ушбу учрашувдан олдин мен
ҳеч қачон ғоялардан бунчалик ҳаяжонланмаганман. Мен катта
вақт фан билан шуғулланаман деб ўйладим. Бироқ мен ҳаётимни
давом эттирар эканман, мени мотивaция қилган физикадан таш-
қари яна бир нарса бор эди. Мен ирқ масалаларига жуда қизиқар-
дим ва Оппенгеймернинг ўзи физикага салбий муносабатда бўл-
ди. У илм-фаннинг келажакдаги ютуқлари биологияда бўлишини
айтди. Менимча, у тўғри эди. Мен биология билан шуғулланиш
ҳақида ўйладим, лекин яқин вақтгача у менга ёқмади. Физика жуда
қизиқ фан эди.
260
