Page 258 - Nobel_10.02.25_Neat

ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР

Ҳеcкман: Менинг қизиқишим Кентукки штатининг Лек-
сингтон шаҳрига кўчиб ўтганимдаги дастлабки тажрибаларимдан
келиб чиқди. Мен Чикагода туғилганман ва ҳаётимнинг бирин-
чи ўн икки йилини Чикагода, Сент-Луисда қисқа муддатда ўтказ-
ганман. Кейин ота-онам Кентукки штатидаги Лексингтонга кўчиб
кетишди. Бу сегрегaциянинг сўнгги йилларида «Жим Кроу» қо-
нунлари ҳали ҳам кучда бўлган пайтда эди. Лексингтон Чикагодан
фарқ қилар эди. Бу қизиқарли қадимги жанубий шаҳар эди.

Бир куни опам ва мен автобусда шаҳарга кетаётган эдик. Ав-
тобусда кетаётганимни ва орқада кўплаб қора танлиларни, авто-
буснинг олд томонида оқ танлиларни кўрганимни эслайман. Бу
менга ғалати туюлди. Опам билан мен автобуснинг орқа томони-
га ўтиришни яхши кўрардик, чунки автобуснинг катта ойнаси бор
эди ва биз ундан ҳамма нарсани кўришимиз мумкин эди. Бизга
буни қилмаслик, бу ўринли эмаслигини айтишди. Кейин шаҳар
марказига келганимизда, алоҳида фавворалар, алоҳида скамей-
калар борлигини англадик. Бу бизни ҳайратда қолдирди. Биз бу
ҳақда билмасдик.

Мен еттинчи синфда, синглим эса алоҳида ўрта мактабда
ўқиди. У ердаги ажралишлар бизни ҳайратда қолдирди. Кейинги
йили биз Оклахомага кўчиб ўтдик. Биз Оклахома-Сити шаҳрида
бир йил яшадик ва у ерда ҳам худди шундай ажралишлар давом
этарди. Грейҳоунд автовокзалида «Оқ» ва «Рангли» фавворалар
мавжуд эди. Агар сиз кинотеатрларга борган бўлсангиз, қора тан-
лилар бошқа кириш жойидан кириб, алоҳида бўлимларда ўтири-
шлари керак эди. Бу менда катта таассурот қолдирди. Американинг
буюк ирқ муаммоси ҳақида биринчи марта билишим эди.

Ўша даврда ўсиб улғайган ҳар бир киши 1954 йил Олий суд-
нинг сегрегaцияга қарши қарори қабул қилинган вақт эканли-
гини унута олмайди: Браун ва Топека таълим кенгаши. Бутун Жа-
нубни ғала-ғовур босиб олди. Ўйлайманки, 1955 йилда автобуслар
бирлаштирилган ёки ҳеч бўлмаганда Роза Паркс ва Мартин Лютер
Кинг томонидан Алабама штатида бунга уринишлар қилинган.
Ўша вақтдан кейин ўн йил ичида ирқий тизим жуда ўзгарди. 1960
йиллар даври катта оптимизм даври эди. Кўпчилик Линдон Жон-
соннинг «Қашшоқликка қарши уруши» нафақат қора ва оқ тан-

256