Page 257 - Nobel_10.02.25_Neat

ИЛМИЙ-ОММАБОП РИСОЛА , II ҚИСМ

туғилган), Калифорния университетида тарих фанлари профес-
сори бўлишган.

ЖАМЕС ЖОЗЕФ ХЕКМАН БИЛАН СУҲБАТ

Гинтҳер: Ушбу интервьюни беришга рози бўлганингиз учун
ташаккур. Мен бироз шахсий маълумотдан бошламоқчиман. «Лауре­
атларнинг ҳаёти» иншоингизни ўқидим. Сизнинг ёшлигингиздаги
диннинг ўрни мени ҳайратда қолдирди ва бу ҳақда бироз гапира ола­
сизми? Бугунги кунда динга алоқангиз борми ёки йўқми деб ҳайрон бўл­
дим.
Ҳеcкман: Кўп одамлар сингари, мен ҳам ўз ҳаётимда кучли
диний таъсирга эга бўлдим. Менинг оиламда кўп авлодларга бо-
риб тақаладиган фундаменталистик анъана бор ва ота-онам дин-
дор бўлган. Дин сизга ишонч ҳиссини беради. Бу сизга ҳақиқатан
ҳам катта саволларга тўғри жавобингиз борлигини ва ҳақиқатни
тушунганингизни ҳис қилади. Мен кўпинча ҳақиқат маълумот-
ларига бўлган иштиёқим Фрейд «ўтказиш» деб атаган нарса эмас-
ми, деб ўйлаб қолдим (кулади). Мен диндан иқтисодга ўтдим. Вақ-
тинчалик ҳақиқат борлигига ишонаман. Мутлақ ўзгармас ҳақиқат.

Маълумотлар ва моделлар билан тушуниш мумкин бўлган
нарса бор. Динга қарши эмасман. Менинг диндор қариндошларим
кўп. Ўзига хос диний туйғуга эга бўлган ҳеч кимни ҳақорат қил-
майман.

Шу билан бирга, шахсан мен ёшлигимда бўлгани каби дин-
ни кундалик ҳаётимнинг бир жиҳати сифатида қабул қила ол-
майман. Менинг вазиятимда мен эмпирик тадқиқотларда динга
муқобил топдим. Сиз бирор нарса ҳақиқат эканлигини ўргат-
сангиз ва кейин бу ҳақиқатга шубҳа қила бошласангиз, бу му-
қобил ҳақиқатга эга бўлиш истагини келтириб чиқаради. Шундай
қилиб, менимча, бу менинг эмпирик ҳақиқатга бўлган ишти-
ёқимни тушунтиришга ёрдам беради, аммо бу дин томонидан
берилган мутлақ ҳақиқат туйғусининг номукаммал ўрнини бо-
сади.
Мухбир: Фаолиятингиз давомида сиз билан боғлиқ масалалар
пойгада ифодаланган. Ушбу мавзуга қизиқишингиз қандай бошланган­
лиги ҳақида гапиришингизни истардим.

255