Page 10 - Gramatyka dla praktyka II wersja flipbook 2024

GRAMATYKA DLA PRAKTYKA

Rodzaje w trybie przypuszczającym
rodzaj
lp.
męski żeński nijaki
ja robiłbym robiłabym —
ty robiłbyś robiłabyś —
on / ona / ono robiłby robiłaby robiłoby
lm. męskoosobowy niemęskoosobowy
my robilibyśmy robiłybyśmy
wy robilibyście robiłybyście

oni / one robiliby robiłyby
W czasie przyszłym złożonym w liczbie pojedynczej używamy tylko dwóch form wskazujących na męskiego albo żeńskiego wykonawcę
czynności, a także osobnej formy dla 3 os. rodzaju nijakiego. Podobnie w liczbie mnogiej używamy tylko dwóch form wskazujących na
męskoosobowego albo niemęskoosobowego wykonawcę. Możliwe jest również użycie bezokolicznika, który nie informuje o rodzaju
gramatycznym, np. będę kupować, będziecie robić.

Rodzaje w czasie przyszłym złożonym (aspekt niedokonany)
lp. rodzaj
męski żeński nijaki
ja będę —
ty będziesz robił robiła —

on / ona / ono będzie robiło
męskoosobowy niemęskoosobowy
my będziemy
wy będziecie robili robiły
oni / one będą
Kategoria rodzaju nie występuje w pozostałych formach fleksyjnych czasownika, czyli w czasie teraźniejszym, przyszłym prostym
i trybie rozkazującym.
Alternacja
Alternacja albo oboczność to wymiana spółgłosek (twardych i miękkich) oraz samogłosek w temacie wyrazu na głoski zbliżone
etymologicznie.
Alternacje spółgłoskowe

d:dzi iść / idę / idziesz si:sz musieć / muszę / musisz
g:ż móc / mogę / możesz t:ci gnieść / gniotę / gnieciesz
k:cz piec / piekę / pieczesz z:zi wieźć / wiozę / wieziesz
n:ni biec / biegnę / biegniesz ż:z wozić / wożę / wozisz
r:rz brać / biorę / bierzesz ż:ź, dż:dz jeździć / jeżdżę / jeździsz
s:si nieść / niosę / niesiesz

Alternacje samogłoskowe

a:e czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -eć chcieć / chciał / chcieli
ą:ę czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -ąć wziąć / wziął / wzięła
o:ó czasownik móc i pochodne móc / mogą / mogła / mógł
o:e:ó czasowniki typu nieść, pleść nieść / niosę / niesiesz / niósł
Spółgłoski twarde, miękkie, zmiękczone oraz funkcjonalnie miękkie
W języku polskim wyróżnia się spółgłoski twarde, miękkie, zmiękczone oraz funkcjonalnie miękkie. Podział ten zależy od położenia
środkowej części języka podczas artykulacji.
Spółgłoski twarde to: b, c, ch, cz, d, dz, dż, f, g, k, l, ł, m, n, p, r, s, sz, t, w, z, ż.
Miękkość głoski oznaczamy znakiem diakrytycznym lub samogłoską i np. bi, ć/ci, dź/dzi, ń/ni, ś/si, wi, ź/zi.
Spółgłoski funkcjonalnie miękkie to c, cz, dz, dż, l, j, sz, rz, ż.
8