Page 136 - ภาษาไทย ม.ปลาย

136 | ห น า

เราเรียกวา “สํานวน” การใชถอยคําที่เปนสํานวนนั้น ใชในการเปรียบเทียบบาง เปรียบเปรยบาง พูด
กระทบบาง พูดเลนสนุกๆ บาง พูดเตือนสติใหไดคิดบาง

สํานวนไทย หมายถึง ถอยคําที่เรียบเรียงไวตายตัว เนื่องจากใชกันมาจนแพรหลายอยูตัวแลว จะ

ตัดทอนหรือสลับที่ไมได เชน สํานวนวา “เก็บเบี้ยใตถุนราน”หมายความวาทํางานชนิดที่ไดเงินเล็กนอยก็

เอา ถาเราเปลี่ยนเปน “เก็บเงินใตถุนบาน” ซึ่งไมใชสํานวนที่ใชกัน คนฟงอาจไมเขาใจหรือเขาใจเปนอย
างอื่น เชน เก็บเงินฝงไวใตถุนบาน

ลักษณะชองสํานวนไทย

1. สํานวนไทยมีลักษณะที่มีความหมายโดยนัย โดยปกติความหมายของคํามีอยางนอย 2
ประการ คือ

1.1 ความหมายโดยอรรถ ไดแก ความหมายพื้นฐานของคํานั้นๆ โดยตรงเชนคําวา “กิน”

ความหมายพื้นฐานที่ทุกคนเขาใจก็คืออาการที่นําอะไรเขาปากเคี้ยวแลวกลืนลงไปในคอ เชน กินขาว กิน
ขนม เปนตน

1.2 ความหมายโดยนัย ไดแก การนําคํามาประกอบกันใชในความหมายที่เพิ่มจากพื้นฐานเช

น คําวา

กินดิบ - ชนะโดยงายดาย
กินโตะ - รุมทําราย

กินแถว - ถูกลงโทษทุกคนในพวกนั้น

กินปูรอนทอง - ทําอาการพิรุธขึ้นเอง

2. สํานวนไทยมีลักษณะมีความหมายเพื่อใหตีความ มีลักษณะติชมหรือแสดงความเห็นอยูใน
ตัว เชน เกลือเปนหนอน กินปูนรอนทอง ตกบันไดพลอยโจน งมเข็มในมหาสมุทร เปนตน

3. สํานวนไทย มีลักษณะเปนความเปรียบเทียบหรือคําอุปมา เชน ใจดําเหมือนอีกา เบาเหมือน

ปุยนุน รักเหมือนแกวตา แข็งเหมือนเพชร เปนตน
4. สํานวนไทยมีลักษณะเปนคําคมหรือคํากลาว เชน หนาชื่นอกตรม หาเชากินค่ํา หนาซื่อใจคด

เปนตน

5. สํานวนไทย มีลักษณะเปนโวหารมีเสียงสัมผัสคลองจองกัน หรือบางทีก็ย้ําคํา เชน ชาวแดง

แกงรอน ขุนของหมองใจ จับมือถือแขน บนบานศาลกลาว กินจุบกินจิบ ประจบประแจง ปากเปยกปาก
แฉะ อิ่มอกอิ่มใจ เปนตน

ตัวอยางสํานวนไทย