Page 3 - เอกสารการเรียนบทที่-2
P. 3
ความเป็นพลเมือง
บทน ำ
มีผู้กล่าวไว้อย่างน่าสนใจว่า ในต าราหรือหนังสือระดับประถมศึกษา และมัธยมศึกษา
มักจะมีการกล่าวถึงเรื่องการปกครองในระบอบประชาธิปไตยเพียงบทเดียวสั้น ๆ และยิ่งไปกว่านั้น
คือ มักมีการน าเอาเรื่องประชาธิปไตยมาปะปนกับเรื่องการเมืองการปกครองของไทยในที่เดียวกัน
ซึ่งอันที่จริงแล้วควรที่จะแยกเป็นสองส่วน คือ ส่วนที่หนึ่งเป็นเรื่องเกี่ยวกับแนวคิดและวิถีปฏิบัติ
ตามหลักการประชาธิปไตย กับส่วนที่เรียกว่าการเมืองการปกครองของไทยหลังเปลี่ยนแปลง
การปกครอง 24 มิถุนายน 2475 (วิสุทธิ์ โพธิแท่น, 2528: 31)ผู้เขียนเห็นพ้องด้วยกับค ากล่าวข้างต้น
ในแง่ที่ว่า เมื่อส ารวจหนังสือเรียนเกี่ยวกับวิชาความเป็นพลเมืองในท้องตลาดพบว่ามีการอธิบาย
เรื่องประชาธิปไตยโดยท าการเชื่องโยงและพุ่งเป้ าไปที่เหตุการณ์ทางการเมืองส าคัญต่าง ๆ เช่น
เหตุการณ์ 14 ตุลา, 6 ตุลา หรือพฤษภาทมิฬ โดยแท้จริงแล้วผู้เขียนเห็นด้วยว่าสมควรที่จะมีการ
เรียนการสอนในเรื่องเหล่านี้ แต่สมควรแยกออกท าการศึกษาต่างหากเป็นอีกหัวข้อหนึ่ง การไม่
พยายามอธิบายแนวคิดและหลักการพื้นฐานที่ส าคัญของการปกครองในระบอบประชาธิปไตย
เสียก่อนจะท าให้ผู้เรียนรับรู้เหตุการณ์ส าคัญทางการเมืองในลักษณะ “ข้อเท็จจริงที่ผ่านหูผ่านตา”
มาเท่านั้นเอง แต่มิได้มีหลักที่จะคิดจะวิเคราะห์ใคร่ครวญให้ถ่องแท้ถึงมูลเหตุที่แท้จริงในเหตุการณ์
ต่าง ๆ ซ ้าร้ายเมื่อเกิดเหตุการณ์ในท านองนี้อีกในภายภาคหน้าก็จะไม่สามารถหาหลักในการน ามา
ใช้วิเคราะห์แยกแยะอะไรได้เลย ในท้ายที่สุดก็จะไหลบ่าไปกับข้อมูลและอคติจนส่งผลร้ายมาสู่
ตนเองและผู้อื่น
องค์ประกอบที่ส าคัญประการหนึ่งของ “ความเป็นพลเมือง” (Citizenship) คือ การที่
บุคคลได้ตระหนักรู้ว่าตนเป็นพลเมือง มีความรู้ความเข้าใจในระบอบการปกครอง สามารถใช้สิทธิ
เสรีภาพและปฏิบัติหน้าที่ต่อตนเองและสังคมได้อย่างถูกต้อง ผู้เขียนจึงเห็นว่า ความรู้เกี่ยวกับ
การปกครองระบอบประชาธิปไตยจึงเป็นส าคัญอย่างยิ่งยวดในการสร้างพลเมืองในระบอบ
ประชาธิปไตย เอกสารชิ้นนี้จึงจัดท าขึ้นด้วยความมุ่งหวังจะพัฒนานักศึกษาในวิชาความเป็น
พลเมืองให้มีความรู้ความใจเรื่องหลักการพื้นฐานของการปกครองในระบอบประชาธิปไตย
เพื่อเติบโตและพัฒนาเป็นพลเมืองอย่างสมบูรณ์และมีคุณค่าต่อประเทศชาติในภายภาคหน้าต่อไป
ตอนที่ 2.1 มโนทัศน์พื้นฐำนเกี่ยวกับประชำธิปไตย
เรื่องที่ 2.1.1 ควำมหมำย ลักษณะของกำรปกครองในระบอบประชำธิปไตย
ในห้วงเวลาที่ผ่านมา มีนักวิชาการ นักคิดนักเขียน รวมถึงนักการเมืองจ านวน
มากพยายามให้ความหมายของค าว่า “ประชาธิปไตย” อย่างหลากหลาย อาทิ “ประชาธิปไตย หมายถึง
23
