Page 41 - ประมวลจริยธรรมข้าราชการตุลาการ

เชน เคารพและปฏิบัติตามกฎจราจร และหากมีกรณีที่จะตองเสียคาปรับเพราะฝาฝนกฎจราจร

ก็ไมควรขอยกเวนดวยประการใด ๆ
(๒) อยูในกรอบของศีลธรรม :
การที่จะวินิจฉัยวาเรื่องใดอยูในกรอบของศีลธรรมหรือไมนั้น ไมนาจะถือเอาหลัก

ของศาสนาใดศาสนาหนึ่งเปนเกณฑวินิจฉัย หากแตตองถือตามความรูสึกผิดชอบชั่วดีของคนสวนใหญ
ในแตละสมัยเปนสําคัญ เรื่องใดก็ตามแมไมมีกฎหมายบัญญัติไวโดยเฉพาะ แตเปนเรื่องผิดศีลธรรม

ก็จักตองไมปฏิบัติดุจกัน ทั้งจักตองไมหมกมุนมัวเมาอยูกับอบายมุขดวย
(๓) สันโดษ : สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก
(เจริญ สุวัฑฺฒโน) วัดบวรนิเวศวิหาร ใหคําอธิบายเรื่อง “สันโดษ” นี้ไววา :

“สันโดษ” แปลวา ความยินดี (หรือพอใจ) ดวยของของตน ความยินดีดวยของที่มีอยู
ความยินดีโดยสม่ําเสมอ

มีผูสงสัยวา หลักธรรมเรื่อง “สันโดษ” นี้จะเหมาะสมเฉพาะบรรพชิตหรือเหมาะสม
สําหรับคฤหัสถดวย ปญหาหนึ่ง และอีกปญหาหนึ่ง “สันโดษ” นี้ ไมควรสงเสริมใหมีการปฏิบัติ
เพราะสอนใหคนเกียจคราน เฉื่อยชา จึงเปนเรื่องขัดขวางความเจริญกาวหนาหรือไม

ในปญหาแรกนั้น “สันโดษ” เปนหลักธรรมทั่วไปใชไดทั้งบรรพชิตและคฤหัสถ
สําคัญที่วาหลักธรรมนี้ตองนํามาใชใหเหมาะแกภาวะของบุคคลแตละคน เชน สัมมาอาชีวะ

ความเลี้ยงชีวิตชอบ สําหรับบรรพชิต การเที่ยวบิณฑบาตเปนสัมมาอาชีวะ แตการทํานา ทําสวน
คาขาย เปนตน เปนมิจฉาอาชีวะ สวนสําหรับคฤหัสถ การทํานา ทําสวน การคาขาย เปนตน
ที่ทําโดยชอบเปนสัมมาอาชีวะ สวนการเที่ยวบิณฑบาตเปนการขอเขามิใชสัมมาอาชีวะของคฤหัสถ

สันโดษก็เชนเดียวกันเมื่อใชกับคฤหัสถก็ตองใหเหมาะแกคฤหัสถ เชน คฤหัสถ ไมพึงแสวงหา
ในทางที่ไมสมควร ไมไดก็ไมสะดุง ไดก็ไมสยบติด เปนตน

ในปญหาที่สอง ในพระสูตรบางแหงสอนตรง ๆ วา ใหมี “อสันตุฏิฐิ” คือ ใหมีความ
ไมสันโดษในกุศลธรรมทั้งหลาย หรือกลาวอีกนัยหนึ่งวาใหสันโดษแตในปจจัย สวนในกุศลธรรม
อยาสันโดษ เพราะจะตองทํากุศลใหยิ่งขึ้นไป เปนอันสอนใหมีความเพียร ละความชั่วทําความดีนั่นเอง

ตัวอยางเชน ขาราชการไดเงินเดือน เดือนละ ๖,๐๐๐ บาท ก็ควรพอใจในเงินเดือนนั้น มิใชขวนขวาย
ใหไดเปน ๗,๐๐๐ บาท โดยมิไดทําอะไรหรือแสวงหาโดยมิชอบ แตในขณะเดียวกันก็ตองขยันขันแข็ง

หาความรูเพิ่มเติมอยูเสมอ ควรสันโดษในผล แตไมสันโดษในเหตุที่ดี
สันโดษเปนธรรมที่กําจัดความโลภและความปรารถนาเกินไป บุคคลทุกคนไมวา
คฤหัสถหรือบรรพชิต ถาขาดสันโดษก็เต็มไปดวยความโลภหรือความปรารถนา ดั่งนั้นเมื่อเปน

เชนนี้ลองคิดดูวาผลจะเปนอยางไร ก็จะพากันประพฤติอกุศลทุจริตตาง ๆ อยางไมหยุดยั้ง
เพราะความโลภ ความปรารถนาเกินไปมากไป หรือที่เปนบาปลามกเหลานั้นชักนําจิตใจ ชักนํา

ความประพฤติใหเปนไป ความทุกขเดือดรอนตาง ๆ ก็เกิดตามมา จะไมเปนเชนนั้นก็เพราะอานุภาพ
แหงความสันโดษที่ยังมีคุมครองจิตใจของคนดีอยู เมื่อเขาใจความมุงหมายของสันโดษดังนี้
ก็จะอธิบายสันโดษไดถูกตอง และจะปฏิบัติไปดวยกันกับความเพียรสรางความเจริญกาวหนาตาง ๆ

เปนอยางดี นอกจากนี้ยังเปนอุปการะในทางอื่น เชน ในทางประหยัด เปนตน