Page 337 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫ﻛﺮد و اﻣﻬﺎت ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﻣﻄﺮح ﺳﺎﺧﺖ و آﻧﻬﺎ را روﺷﻦ و ﻣﺒﻮب ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫روي ﻫﻢ رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ‪ ،‬ﻛﻼم‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ﺗﺼﻮف در ﻗﺮن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻲرﻳﺰي ﺷﺪ و ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد در درﺟﻪ اول ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻣﻜﺘﺒﻬﺎي ﻧﻴﺸﺎﺑﻮر‪ ،‬ﻫﺮات‪ ،‬ﺑﻠﺦ‪ ،‬ﻣﺮو‪ ،‬ﺑﺨﺎرا‪ ،‬ﺳﻤﺮﻗﻨﺪ‪ ،‬ري و اﺻﻔﻬﺎن و‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎي اﻳﺮان ﺑﺰرگ ﻣﺮﻛﺰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﺟﻨﺐ و ﺟﻮش ﺑﻮد‪ .‬ﺻﺪﻫﺎ ﻧﻔﺮ از رﺟﺎل ﺑﺰرگ اﺳﻼم در اﻳﻦ‬

‫ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﺪﻧﺪ و در ﺷﺮق و ﻏﺮب ﻋﺎﻟﻢ ﺗﻤﺪن درﺧﺸﻦ اﺳﻼم را ﻣﺤﻜﻢ و اﺳﺘﻮار ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ در اﻳﺮان ﻣﺨﺼﻮﺻ ًﺎ ﺧﺮاﺳﺎن ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻣﻮﺿﻮع ﻋﻠﻢ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺼﺎف داد ﻛﻪ اﻳﺮاﻧﻴﺎن در ﺗﺪوﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﺳﻬﻢ ﻣﺆﺛﺮي دارﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ آﻧﺎن را ﻣﺆﺳﺲ‬
‫ﻣﻜﺘﺐ ﻋﻠﻢ اﻟﺤﺪﻳﺚ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ از اﻫﻞ ﺣﺪﻳﺚ ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻬﺎي زﻳﺎدي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﺧﺒﺎر و رواﻳﺎت را از‬
‫ﻣﺸﺎﻳﺦ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﺎ ﮔﻮش ﺧﻮد ﺑﺸﻨﻮﻧﺪو آﻧﻬﺎ را در »ﻣﺴﺎﻧﻴﺪ« و »ﺻ‪‬ﺤﺎح« ﺧﻮد ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻜﺘﺐ ﺣﺪﻳﺜﻲ‬
‫ﺧﺮاﺳﺎن در ﺟﻬﺎن آن روز ﺑﻪ اﻧﺪازهاي اﻫﻤﻴﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ از ﻣﺼﺮ و آﻓﺮﻳﻘﺎ و ﺣﺠﺎز و ﻋﺮاق و ﺷﺎم ﺑﺮاي‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺸﺎﻳﺦ ﺧﺮاﺳﺎن ﺳﺎﻟﻬﺎ در ﻧﻴﺸﺎﺑﻮر‪ ،‬ﻣﺮو‪ ،‬ﻫﺮات‪ ،‬ﺑﻠﺦ و ﺑﺨﺎرا اﻗﺎﻣﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺘﺐ ﺣﺪﻳﺚ و ﺻﺤﺎح و ﻣﺴﺎﻧﻴﺪ و ﺣﺎﻻت ﻣﺸﺎﻳﺦ رواﻳﺖ آﺷﻨﺎﻳﻲ دارﻧﺪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ‬
‫اﺻﺤﺎب ﺳﺘّﺔ اﻫﻞ ﺳﻨﺖ و ﻣﺆﻟﻔﻴﻦ ﻛﺘﺐ ارﺑﻌﻪ ﺷﻴﻌﻪ اﻳﺮاﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺶ ﻧﻔﺮ از آﻧﻬﺎع ﺷﻴﺦ ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻢ‬
‫ﻧﻴﺸﺎﺑﻮري‪ ،‬اﺑﻮﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﻧﺴﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﺨﺎري‪ ،‬اﺑﻮداود ﺳﺠﺴﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺮﻣﺬي و ﺑﻴﻬﻘﻲ‪،‬‬
‫ﺧﺮاﺳﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و دو ﻧﻔﺮ ﺷﻴﺦ ﺻﺪوق از ﻗﻢ و اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ از ﻗﺰوﻳﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻏﻴﺮ از اﻳﻨﻬﺎ از ﻣﺸﺎﻫﻴﺮ ﻧﻴﺰ‬

‫ﺻﺪﻫﺎ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ اﻳﺮاﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻼﺳﻔﻪ ﺑﺰرگ اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﺘﻜﻠﻤﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻮرﺧﻴﻦ‪ ،‬ﻟﻐﺖ ﻧﻮﻳﺴﺎن‪ ،‬ﺷﻌﺮاي ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ ﺷﻌﺮ ﺳﺮودهاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻔﺴﺮﻳﻦ ﻋﺎﻟﻴﻘﺪر‪ ،‬رﺟﺎل ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺑﺰرگ و ﺟﻬﺎﻧﮕﺸﺎﻳﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻫﻤﻪ از اﻳﺮان ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﮕﺮ‬
‫ﺑﺮﻣﻜﻴﺎن‪ ،‬ﻧﻮﺑﺨﺘﻴﺎن‪ ،‬ﻗﺸﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺻﺎﻋﺪﻳﺎن‪ ،‬ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻤﻌﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﻈﺎم اﻟﻤﻠﻚ ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻃﻮﺳﻲ‪،‬‬

‫ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﻴﺮاﻟﺪﻳﻦ ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻠﻮك ﻃﺎﻫﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺳﺎﻣﺎﻧﻴﺎن‪،‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ‪‬ﻬﺮ‬ ‫‪336‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔ ًﺎ ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬