Page 349 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﻴﺪاﻳﺶ زﻧﺪﻗﻪ در ﻗﺮن دوم ﻫﺠﺮي از ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻮرﺧﻴﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫اوﻻ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ ﭼﻪ ﻛﻠﻤﻪاي اﺳﺖ و ﭼﻪ رﻳﺸﻪاي دارد؟ آﻳﺎ ﻛﻠﻤﻪ"زﻧﺪﻳﻖ"ﻣﻌﺮب ﻛﻠﻤﻪ"زﻧﺪﻳﻚ"اﺳﺖ؟ ﻳﺎ‬
‫رﻳﺸﻪ دﻳﮕﺮ دارد؟ و ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﺑﻪ ﭼﻪ اﺷﺨﺎﺻﻲ زﻧﺪﻳﻖ ﻣﻲﮔﻔﺘﻪا ﻧﺪ؟ آﻳﺎ ﻣﻘﺼﻮد اﺗﺒﺎع ﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ؟ ﻳﺎ‬
‫ﻣﻘﺼﻮد اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﻗﺪﻳﻢ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ اﻋﻢ از زردﺷﺘﻲ و ﻣﺎﻧﻮي و ﻣﺰدﻛﻲ؟ و ﻳﺎ‬
‫ﻣﻘﺼﻮد ﻃﺒﻘﻪاي ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﻜﺮ ﻣﺎوراء ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﻗﻬﺮا ﻣﻨﻜﺮ ﻫﻤﻪ ادﻳﺎن ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻮﻳﺖ ﻧﻴﺰ اﻋﺘﻘﺎد‬

‫ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺪر ﻣﺴﻠﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻠﻤﻪ زﻧﺪﻳﻖ اﻃﻼق ﺷﺪه اﺳﺖ ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﻪ ﻋﻤﻼ‬
‫ﻻاﺑﺎﻟﻲ و اﻫﻞ ﻓﺴﻖ و ﻓﺠﻮر ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﻣﺘﺪﻳﻨﻴﻦ را ﺑﻪ ﺑﺎد ﺗﻤﺴﺨﺮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و اﺣﻴﺎﻧﺎ از ﺑﺎب دﻫﻦ ﻛﺠﻲ ﺑﻪ‬
‫زﻫﺎد و ﻣﺘﺪﻳﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﻢ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﺜﺮ از آﻧﻬﺎ ﺻﺎدر ﺷﺪه ﻛﻪ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ اﺳﻼم ﺗﻠﻘﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﻴﺰ زﻧﺪﻳﻖ‬

‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺑﻖ زﻧﺪﻗﻪ در ﻣﻴﺎن ﻋﺮب ازﻛﻲ اﺳﺖ؟ آﻳﺎ ﻋﺮب ﺑﻌﺪ از اﺳﻼم در اﺛﺮ اﺧﺘﻼط ﺑﺎ ﻣﻠﻞ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎ‬

‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺑﺎزﻧﺪﻗﻪ آﺷﻨﺎ ﺷﺪه ﻳﺎ ﻗﺒﻞ از اﺳﻼم ﻧﻴﺰ ﺑﺎزﻧﺪﻗﻪ آﺷﻨﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬
‫راﺟﻊ ﺑﻤﻌﻨﻲ و ﻣﻔﻬﻮم اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻋﻘﻴﺪه ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺑﺘﺪاء ﻓﻘﻂ در ﻣﻮرد ﻣﺎﻧﻮﻳﺎن ﺑﻪ‬

‫ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻪ و ﺑﻌﺪ در ﻣﻮرد دﻫﺮﻳﻴﻦ و ﻳﺎ ﻣﺠﻮس و ﺑﻌﺪ درﺑﺎره ﻫﺮ ﻣﺮﺗﺪي ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ از ﻗﺒﻞ از اﺳﻼم در ﻣﻴﺎن ﻋﺮب ﺳﺎﺑﻘﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از ﻛﺘﺎب" اﻟﻤﻌﺎرف"‬

‫"اﺑﻦ ﻗﺘﻴﺒﻪ و"اﻻﻋﻼق اﻟﻨﻔﻴﺴﺔ"اﺑﻦ رﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻗﺮﻳﺶ در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻋﺮاب ﺣﻴﺮه‪ ،‬ﻛﻢ و‬
‫ﺑﻴﺶ‪ ،‬ﺑﺎ آن آﺷﻨﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﮔﺮوﻫﻲ در ﻗﺮون اوﻟﻴﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻧﺎم ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ اﻳﺮاﻧﻲ و ﺑﺮﺧﻲ ﻋﺮﺑﻨﺪ و ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪﻗﻪ ﺑﻮدهاﻧﺪ از ﻗﺒﻴﻞ‪ :‬ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺑﻦ اﺑﻲاﻟﻌﻮﺟﺎء‪ ،‬ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻘﺪوس‪ ،‬اﺑﻮﺷﺎﻛﺮدﻳﺼﺎﻧﻲ‪ ،‬اﺑﻦ اﻟﺮاوﻧﺪي‪،‬‬
‫ﺑﺸﺎرﺑﻦ ﺑﺮد‪ ،‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻣﻘﻔﻊ‪ ،‬ﻳﻮﻧﺲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻓﺮوه‪ ،‬ﺣﻤﺎد ﻋﺠﺮد‪ ،‬ﺣﻤﺎدراوﻳﺔ‪ ،‬ﺣﻤﺎدﺑﻦ زﺑﺮﻗﺎن‪ ،‬ﻳﺤﻴﻲﺑﻦ‬
‫زﻳﺎد‪ ،‬ﻣﻄﻴﻊ ﺑﻦ اﻳﺎس‪ ،‬ﻳﺰدان ﺑﻦ ﺑﺎذان‪ ،‬ﻳﺰﻳﺪﺑﻦ اﻟﻔﻴﺾ‪ ،‬اﻓﺸﻴﻦ‪ ،‬اﺑﻮﻧﻮاس‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦاﻟﺨﻠﻴﻞ‪ ،‬اﺑﻦ ﻣﻨﺎذر‪،‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس‪ ،‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻣﻌﺎوﻳﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬داودﺑﻦ ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻘﻮب ﺑﻦ ﻓﻀﻞ ﺑﻦ‬

‫ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن ﻣﻄﻠﺒﻲ‪ ،‬وﻟﻴﺪﺑﻦ ﻳﺰﻳﺪﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ‪،‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ‪‬ﻬﺮ‬ ‫‪348‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔ ًﺎ ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬