Page 424 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫درﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻋﻼﻣﻪ ﺣﻠﻲ در ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺗﺬﻛﺮه اﻟﻔﻘﻬﺎء و در ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻛﺘﺎب ﻗﻮاﻋﺪ از ﻓﺮزﻧﺪش ﺑﻪ ﺗﺠﻠﻴﻞ‬
‫ﻳﺎدﻛﺮده اﺳﺖ و در آﺧﺮ ﻗﻮاﻋﺪ آرزو ﻛﺮده ﻛﻪ ﭘﺴﺮ ﺑﻌﺪ از ﭘﺪر ﻛﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺗﻤﺎم او را ﺗﻤﺎم ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﺨﺮاﻟﻤﺤﻘﻘﻴﻦ‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻲ دارد ﺑﻪ ﻧﺎم اﻳﻀﺎح اﻟﻔﻮاﺋﺪ ﻓﻲ ﺷﺮح ﻣﺸﻜﻼت اﻟﻘﻮاﻋﺪ‪ .‬آراء ﻓﺨﺮ اﻟﻤﺤﻘﻘﻴﻦ در ﻛﺘﺎب اﻳﻀﺎح در ﻛﺘﺐ‬

‫ﻓﻘﻬﻴﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 17‬ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ ﻣﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺷﻬﻴﺪ اول ﺷﺎﮔﺮد ﻓﺨﺮاﻟﻤﺤﻘﻘﻴﻦ و از اﻋﺎﻇﻢ ﻓﻘﻬﺎي ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در ردﻳﻒ‬
‫ﻣﺤﻘﻖ ﺣﻠﻲ و ﻋﻼﻣﻪ ﺣﻠﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻫﻞ ﺟﺒﻞ ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪاي اﺳﺖ در ﺟﻨﻮب ﻟﺒﻨﺎن و از ﻗﺪﻳﻤﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺸﻴﻊ اﺳﺖ و ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﺷﻴﻌﻲ اﺳﺖ ﺷﻬﻴﺪ اول در ﺳﺎل ‪ 734‬ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه و در ‪786‬‬
‫ﺑﻪ ﻓﺘﻮاي ﻳﻚ ﻓﻘﻴﻪ ﻣﺎﻟﻜﻲ ﻣﺬﻫﺐ و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻳﻚ ﻓﻘﻴﻪ ﺷﺎﻓﻌﻲ ﻣﺬﻫﺐ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬او ﺷﺎﮔﺮد ﺷﺎﮔﺮدان‬
‫ﻋﻼﻣﻪ ﺣﻠﻲ و از آن ﺟﻤﻠﻪ ﻓﺨﺮاﻟﻤﺤﻘﻘﻴﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﻣﻌﺮوف ﺷﻬﻴﺪ اول در ﻓﻘﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‬
‫اﻟﻠﻤﻌﻪ ﻛﻪ در ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ در ﻫﻤﺎن زﻧﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدﺗﺶ ﺷﺪ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ)‪ (1‬و ﻋﺠﻴﺐ‬
‫اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺷﺮﻳﻒ را در دو ﻗﺮن ﺑﻌﺪ ﻓﻘﻴﻬﻲ ﺑﺰرگ ﺷﺮح ﻛﺮد ﻛﻪ او ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺆﻟﻒ ﭘﻴﺪا‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ و ﺷﻬﻴﺪ ﺛﺎﻧﻲ ﻟﻘﺐ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺷﺮح ﻟﻤﻌﻪ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺷﻬﻴﺪ ﺛﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره از ﻛﺘﺐ‬

‫درﺳﻲ ﻃﻼب ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﺷﻬﻴﺪ اول ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬دروس‪ ،‬ذﻛﺮي‪ ،‬ﺑﻴﺎن‪ ،‬اﻟﻔﻴﻪ‪،‬‬
‫ﻗﻮاﻋﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻛﺘﺐ او از ﻧﻔﺎﺋﺲ آﺛﺎر ﻓﻘﻬﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺘﺐ ﺷﻬﻴﺪ اول ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺘﺐ ﻣﺤﻘﻖ و ﻋﻼﻣﻪ ﺣﻠﻲ در‬

‫ﻋﺼﺮﻫﺎي ﺑﻌﺪ‪ ،‬از ﻃﺮف ﻓﻘﻬﺎء ﺷﺮﺣﻬﺎ و ﺣﺎﺷﻴﻪﻫﺎي زﻳﺎد ﺧﻮرده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻴﺎن ﻓﻘﻬﺎء ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺳﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺤﻘﻖ ﺣﻠﻲ‪ ،‬ﻋﻼﻣﻪ ﺣﻠﻲ‪ ،‬ﺷﻬﻴﺪ اول ﻛﻪ در‬
‫ﻗﺮن ﻫﻔﺘﻢ و ﻫﺸﺘﻢ ﻣﻲزﻳﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﻮن ﻓﻘﻬﻲ درآﻣﺪه و دﻳﮕﺮان ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺷﺮح و ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ‬

‫و ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻨﺎﻳﺘﻲ ﺑﻪ آﺛﺎر او ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ در ﻳﻚ ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ دو ﻛﺘﺎب از‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺷﻴﺦ ﻣﺮﺗﻀﻲ اﻧﺼﺎري ﻛﻪ در ﺣﺪود ﺻﺪو ﺳﻴﺰده ﺳﺎل از وﻓﺎﺗﺶ ﻣﻲﮔﺬرد ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﺪان ﺷﻬﻴﺪ اول ﺧﺎﻧﺪان ﻋﻠﻢ و ﻓﻀﻞ و ﻓﻘﻪ ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﻧﺴﻠﻬﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ اﻳﻦ‬

‫ﭘﺎورﻗﻲ‪:‬‬
‫)‪ (1‬ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﺮاي اﻣﻴﺮﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﺆﻳﺪ‪ ،‬اﻣﻴﺮ ﺳﺮﺑﺪارﻳﺎن ﺧﺮاﺳﺎن‪.‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄﻬ‪‬ﺮ‬ ‫‪423‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔ ًﺎ ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬