Page 435 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻧﺠﻒ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﻴﺦ ﻃﻮﺳﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺷﺪ‪ ،‬ﻃﻮﻟﻲ ﻧﻜﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﺟﺒﻞ ﻋﺎﻣﻞ)از ﻧﻮاﺣﻲ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻟﺒﻨﺎن‬
‫ﻓﻌﻠﻲ(‪ ،‬و ﭘﺲ از آن و ﻗﺴﻤﺘﻲ ﻣﻘﺎرن ﺑﺎ آن ﺣﻠﻪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﻬﺮ ﻛﻮﭼﻜﻲ اﺳﺖ در ﻋﺮاق‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﻓﻘﻪ و ﻓﻘﺎﻫﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﻠﺐ)از ﻧﻮاﺣﻲ ﺳﻮرﻳﻪ( ﻧﻴﺰ ﻣﺪﺗﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﻓﻘﻬﺎء ﺑﺰرگ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در دوران ﺻﻔﻮﻳﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﺑﻪ‬
‫اﺻﻔﻬﺎن اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺖ و در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﺣﻮزه ﻧﺠﻒ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻘﺪس اردﺑﻴﻠﻲ و دﻳﮕﺮ اﻛﺎﺑﺮ اﺣﻴﺎ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ‬
‫اﻣﺮوز اداﻣﻪ دارد‪ .‬از ﺷﻬﺮﻫﺎي اﻳﺮان‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻬﺮ ﻗﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﺮون اول اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﻛﻪ ﺑﻐﺪاد‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﻓﻘﺎﻫﺖ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻮد‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪ ﻓﻘﻬﺎﺋﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ و ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ ﻗﻮﻟﻮﻳﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻜﻲ از ﻣﺮاﻛﺰ‬
‫ﻓﻘﻬﻲ درآﻣﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ در دوره ﻗﺎﺟﺎر وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻴﺮزا اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﻗﻤﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻧﻴﺰ اﺣﻴﺎ ﺷﺪ و ﺑﺎر‬
‫دﻳﮕﺮ در ﺳﺎل ‪ 1340‬ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي ﻳﻌﻨﻲ در ﺣﺪود ‪ 56‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺮﺣﻮم ﺣﺎج ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ‬

‫ﺣﺎﺋﺮي ﻳﺰدي ﺑﺎر دﻳﮕﺮ اﺣﻴﺎ ﺷﺪ و اﻛﻨﻮن ﻳﻜﻲ از دو ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺰرگ ﻓﻘﻬﻲ ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻴﻬﺬا‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻐﺪاد‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻧﺠﻒ‪ ،‬دورهاي ﺟﺒﻞ ﻋﺎﻣﻞ‪)،‬ﻟﺒﻨﺎن( ﺑﺮﻫﻪاي ﺣﻠﺐ‪)،‬ﺳﻮرﻳﻪ( ﻣﺪﺗﻲ ﺣﻠﻪ‪)،‬ﻋﺮاق(‬
‫ﻋﻬﺪي اﺻﻔﻬﺎن و دوراﻧﻬﺎﺋﻲ ﻗﻢ ﻣﺮﻛﺰ ﻧﺸﺎط ﻓﻘﻬﻲ و ﻓﻘﻬﺎء ﺑﺰرگ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺑﻌﺪ‬
‫از ﺻﻔﻮﻳﻪ در ﺷﻬﺮﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﻳﺮان از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺪان‪ ،‬ﺷﻴﺮاز‪ ،‬ﻳﺰد‪ ،‬ﻛﺎﺷﺎن‪ ،‬ﺗﺒﺮﻳﺰ‪ ،‬زﻧﺠﺎن‪ ،‬ﻗﺰوﻳﻦ‪ ،‬و‬
‫ﺗﻮن)ﻓﺮدوس ﻓﻌﻠﻲ( ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻋﻈﻴﻢ و ﻣﻌﺘﺒﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ وﻟﻲ ﻫﻴﭽﻴﻚ از ﺷﻬﺮﻫﺎي اﻳﺮان ﺑﻪ‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎي ﻗﻢ و اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬و در ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻛﺎﺷﺎن‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﻓﻘﻬﺎء ﻃﺮاز اول ﻧﺒﻮده و ﻋﺎﻟﻲﺗﺮﻳﻦ و ﻳﺎ در ردﻳﻒ‬
‫ﻋﺎﻟﻴﺘﺮﻳﻦ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻓﻘﻬﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲرﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﻧﺸﺎط ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻘﻬﻲ اﻳﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎ وﺟﻮد‬
‫ﻣﺪارس ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺎﻟﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﻤﻪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻧﺎﻣﺒﺮده ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و ﻳﺎدﮔﺎر ﺟﻮش و‬

‫ﺧﺮوﺷﻬﺎي ﻋﻠﻤﻲ دوراﻧﻬﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫د ‪ -‬ﻓﻘﻬﺎء ﺟﺒﻞ ﻋﺎﻣﻞ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ﺧﻂ ﻣﺸﻲ اﻳﺮان ﺻﻔﻮﻳﻪ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲداﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺻﻔﻮﻳﻪ دروﻳﺶ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬راﻫﻲ ﻛﻪ اﺑﺘﺪا آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﻨﺖ ﺧﺎص دروﻳﺸﻲ ﺧﻮد ﻃﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ اﮔﺮ ﺑﺎ روش ﻓﻘﻬﻲ ﻋﻤﻴﻖ‬
‫ﻓﻘﻬﺎء ﺟﺒﻞ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ وﺳﻴﻠﻪ آن ﻓﻘﻬﺎء ﺣﻮزه ﻓﻘﻬﻲ ﻋﻤﻴﻘﻲ در اﻳﺮان ﭘﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﻤﻲﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﺷﺪ ﻧﻈﻴﺮ آﻧﭽﻪ در ﻋﻠﻮﻳﻬﺎي ﺗﺮﻛﻴﻪ و ﻳﺎ ﺷﺎم ﻫﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ زﻳﺎدي داﺷﺖ در‬
‫اﻳﻨﻜﻪ اوﻻ روش ﻋﻤﻮﻣﻲ دوﻟﺖ و ﻣﻠﺖ اﻳﺮاﻧﻲ از آن ﮔﻮﻧﻪ اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﻣﺼﻮن ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺛﺎﻧﻴﺎ ﻋﺮﻓﺎن و ﺗﺼﻮف‬

‫ﺷﻴﻌﻲ ﻧﻴﺰ راه ﻣﻌﺘﺪلﺗﺮي ﻃﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﻓﻘﻬﺎء ﺟﺒﻞ ﻋﺎﻣﻞ از‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ‪‬ﻬﺮ‬ ‫‪434‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔﺎً ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬