Page 9 - ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІ. 5-СЫНЫП. АТАМҰРА. СҮГІРБЕКОВА А.І.

ТАЗА, МІНСІЗ АСЫЛ СӨЗ...

: – Айсұлтан, «Таза, мінсіз асыл сөз» деген не?

: – Сөздің мәні болады. Әр сөзді ауыстырмай, өз орнында
пайдалана білу керек. Таза сөйлеу – адамның білімі мен
сөз байлығының көрсеткіші. Тазалық – әр іске қажет.
Ал сөз тазалығы әрбір оқитын шығармаға мән беруден
басталады.

: – Сөз мәдениеті, жазу, сөйлеу әдебі, ерекшеліктері де­
генде назарға алынатын тұс – тілдің тазалығы. Жазу мен
сөйлеуде әдеби тіл нормасына жатпайтын, тіл көркемдігін
бұзатын артық-ауыс сөздерді қолданбау қажеттігін бар­
лығымыз білеміз.

: – Әдеби тіл – өңделген, сұрыпталған, сол тілде сөйлеу-
шілердің барлығына түсінікті тіл. Ендеше, белгілі бір
тілде таза жазу, сөйлеу дегенде, ойға қажетті сөзді таң-
дауда оның қолданыс сипатына, сөйлеуші халық тіліне
алыс-жақындығына қараймыз. Тілдің қызметі халықтың
қоғамдық-өндіріс, қоғамдық-саяси, сондай-ақ рухани
байлығын көрсете, аша алуында.

: – Тіл тазалығы айтар сөзге, ашар ойымызға пайдасы ша­
малы, қажеті жоқ, орны белгісіз сөздермен әуес тенбеуді
талап етеді. Басқа тілден енген сөздерді мүлде сөздік қор­
дан шығарып тастай да алмаймыз. Десек те, оны қолда­
нудың ретін тапқан жөн. Әрине, көркем әдебиетте белгілі
бір ортаның ерекшелігін ашу үшін қаламгер басқа тіл-
ден енген сөздерді, диалектілерді пайдаланады. Бірақ,
бұның өзі – шығарма шырайын ашса ғана мақсаттың
өтелгені.

8