Page 35 - 10_niigem_sudlal_Neat

БҮЛЭГ
СОЁЛ
2

Хэл бол тэмдгийн тогтолцоо мөн. Төрөлх хэл нь тухайн ард түмний
түүх соёлыг хадгалан дамжуулах үндсэн арга хэрэгсэл юм. Õүмүүс тодорхой
çорилтуудыг øийдвэрлэхийн тулд төрөлх хэлэнд тулгуурлан çохиосон хэлийг
çохиомол хэл гэдэг. Çохиомол хэл нь гарал үүсэл, үүргийн хувьд төрөлх хэлтэй
харьцуулбал, хоёрдогч øинжтэй юм.

Çохиомол хэлэнд øинжлэх ухааны хэл /философийн хэл, архåологийн хэл,
матåматикийн хэл гэх мэт/ багтана. Шинжлэх ухаан бүхэн өөр өөрийн онцлог
хэлтэй. Жиøээлбэл, фиçик судалж байгаа хүн цахилгаан соронçон орон, цэнэг,
хүч, даралт, масс гэх мэт фиçикийн øинжлэх ухааны хэлэнд, соёл судалж
байгаа хүн бэлгэ тэмдэг, хэл, сонгодог соёл, ардын соёл, соёлын нийтлэг øинж
гэх мэтийн соёл судлалын хэлэнд тус тус суралцаж, утгыг нь өөриймøүүлж
байна гэсэн үг юм.
Бүдүүвч 2.1. Төрөлх ба çохиомол хэлний аль нь анхдагч вэ?

Õэл

Төрөлх Çохиомол
хэл хэл
Хэл нь:

- Тухайн үндэстэн угсаатныг нэгтгэж, нийгэм болгож байгаа гол øинж юм.
- Соёлыг нэг үåэс нөгөө үåд дамжуулах, соёлыг бүтээх, илтгэх арга хэрэгсэл
юм.

Үлгэр домог, дуу хөгжим, бүжиг наадам, ёс çанøил нь хэл ярианы
тусламжтайгаар хадгалагдан үлдсэн байдаг. Ерөөлч магтаалч, тууль
хайлагчдын ачаар алдарт “Гэсэр”, “Жангар”-ыг бид одоо бичгийн хэлнээ
буулган авч унøиж судалж байна. Бичиг үсэг үүсч, ялангуяа ном хэвлэх
болсноор хүн төрөлхтний соёлын хөгжилд онцгой амжилт гарчээ.

ДААЛГАВАР Бие дааж ажиллаарай
7

Äараах асуултад хариулна уу?
1. Õэл гэж юу вэ?
2. Õэл, тэмдэг гэсэн ойлголтуудын аль багтаамжаараа их вэ?
3. Çохиомол хэл үүсэх øалтгаан юу вэ?
4. Бэлгэдлийн онолоор соёлыг хэрхэн тайлбарладаг вэ?
Мэдлэг, мэдлэгийн төрлүүд. Ìэдлэг нь домог, øаøин, урлаг, øинжлэх ухаан,
философи гэх мэт олон төрлийг багтаадаг.

35