Page 39 - 10_niigem_sudlal_Neat

БҮЛЭГ
СОЁЛ
2

Õүснэгт 2.4. Ìонгол орны хүн амын угсаатны бүрэлдэхүүн.
Хѷний тоо Хѷний тоо
Ѷндэс угсаа Ѷндэс угсаа
/2010 он/ /2010 он/
Халх 2168 141 Мянгад 6 592
Казах 101 526 Тува 5 119
Дѵрвѵд 73 403 Барга 2 989
Баяд 56 573 Ѷзэмчин 2 577
Буриад 45 087 Элжигэн 1 340
Захчин 32 845 Сартуул 1 286
Дарьганга 27 412 Хамниган 537
Урианхай 26 654 Цаатан 282
Дархад 21 558 Узбек 260
Ѵѵлд 15 520 Харчин 152
Хотгойд 15 460 Цахар 132
Торгууд 14 176 Бусад 601
Хотон 11 304 Бѷгд ѷндэстэн 541
Эх сурвалж. ҮСХ. 2012 он

1. Хѷснэгтэн мэдээллээс ямар дѷгнэлтийг хийж болох вэ?
2. Танай орон нутагт ямар угсаатны бѷлэг голлон амьдарч байна вэ?
Тэдний соѐл, аж ахуй, хэл, ѐс заншлын талаар мэдэх зѷйлээ тоочин
бичээрэй
3. ѥМонголын угсаатны бѷлгѷѷдѦ сэдвээр жуулчдад зориулсан танилцуулга
бэлтгээрэй гэвэл та юу юуг голлон сонирхуулах вэ? Яагаад?
4. Угсаатны бѷлгийн соѐл гэж юуг хэлэх вэ?

Монгол соёлын нэгдмэл шинж. Аливаа улс орны соёл нь олон талт хэв øинж
бүхий хувилбартай байх боловч, соёлын нэгдмэл үндэс гэж буй. Соёлын нэгдмэл
үндэс нь тухайн соёлын яçгуур үнэт çүйлс нь юм. Ìонгол соёлын тухайд:
• Ìонгол соёлыг нэгтгэгч яçгуур үнэлэмжид монгол аж төрөх ёс, эдүгээ хүртэл
эрхэмлэж ирсэн эх хэл, аман болон бичгийн соёл, ардын урлаг, төрт ёсны
уламжлал, дуу бүжиг, наадам, гаçар тэнгэр, байгаль орчинтойгоо çохицон
аж төрөх арга ухаан, үåийн үåд таньж хуримтлуулсан мэдлэг, баримталж
ирсэн ёс çанøил çэрэг олон çүйл орно.
• Ìанай соёл бол Ìонгол /халх, дөрвөд, çахчин гэх мэт угсаатны бүлгийн
соёл/, Каçах үндэстний соёлоос голлон бүрдсэн соёлын нэгэн нэгдэл юм.
Энэхүү олон янç байдал нь Ìонгол үндэстний соёлыг улам бат бөх, баялаг
өргөн утгатай болгож байдаг нэг ёсны ундарга нь аж. Уртын дуу, хөөмий,
исгэрээ, морин хуур çэрэг дуу хөгжмийн урлагийн бүтээлээр хүн төрөлхтний
соёлын өв санг баяжуулсан ард түмэн бол монголчууд юм.
• Бусад үндэстнээс ялгарч буй хэв øинж, өвөрмөц эрхэм гэсэн бүхнээрээ
үндэстэн бахархдаг бас эвлэлдэн нягтарч байдаг учиртай. Ìонгол үндэсний
соёлын өвөрмөц øинж, түүний хэрэглээ, үнэ цэн нь, тухайлбал “Би монгол
хүн” гэх мэтээр бахархах үндэс суурь нь болдог. Чухам тэрхүү өвөрмөц ёс
çанøил, аж төрөх хэв маяг, бүтээж бий болгосон мэдлэг, ухаан çэрэг нь
тухайн үндэстэнг хэн бэ гэдгийг бусад үндэстэнд таниулдаг.

39