Page 9 - 10_niigem_sudlal_Neat

БҮЛЭГ
НИЙГЭМ, НИЙГМИЙН ХАРИЛЦАА
1

К.Маркс (1818-1883). “Õүмүүс өөрсдийнхөө түүхийг
бүтээж байдаг, яаж бодсоноороо бус, өөрсдөө сонгоогүй
бөгөөд байж байсан, тэдэнд өгөгдсөн, өнгөрсөн үåэс
дамжиж ирсэн нөхцөлд бүтээж байдаг” гэсэн нь ямар
утгатай вэ?
Õувь хүн нь нийгэм, нийгмийн бүтцийн нөлөөлөлд
амьдардаг болохыг тайлбарласан дараагийн онол нь
“Ìарксиçм” юм. Уг онолын хандлага нь К.Ìарксаас
эхлэлтэй ба нийгэм нь нөөцийг хянаж, эçэмøиж буй нийгмийн томоохон
бүлгүүдийн çөрчил бүхий байдаг гэж үçдэг. Çөрчлийг øийдвэрлэх, даван
туулах гэсэн үйлдлүүд нь нийгэм өөрчлөгдөхөд хүргэдэг гэжээ. Энэ онолын
хандлага нь нийгмийн байр суурийн ялгаа нь çохицолд хүргэхээс илүүтэй
өөрсдийн аøиг сонирхлоо хэрэгжүүлэхийн төлөө çөрчилдөхөд хүргэдэг гэж
үçдэг. Эдийн çасаг, эрх мэдлийн нөөцийг эçэмøиж буй хэсэг нь өөрсдийн эрх
аøигт нийцсэн дэг журмыг тогтоон хэрэгжүүлдэг ба тэрхүү дэг журмын дагуу
үйлдэл хийхийг бусдаас øаарддаг гэж тайлбарладаг.

Ж.Г.Мид (1863-1931). “Íийгмийн харилцан үйлдлийн
явцад хувь хүн бусдын үүргийг хүлээн авах çамаар өөрийн
“Би нь бүрэлдэн бий болдог” гэж тайлбарласны утга нь юу
вэ?
Õүний нийгмийн үйлдлийн мөн чанарыг тайлбарласан
дараагийн онол бол “Бэлгэ тэмдгийн харилцан үйлдлийн
онол” юм. Уг онолын хандлага нь хувь хүн утга учир, санаа
çорилготойгоор бүтээлчээр үйлддэг хэмээн үçсэн Ì.Âåбåр,
хүмүүс бэлгэ тэмдгээр дүүрэн åртөнцөд амьдардаг гэж үçсэн Ж.Г.Ìид нараас
эхлэлтэй. Бүтэц-чиг үүргийн онол, марксиçм нь бидний үйлдлийн ихэнх хэсэг
хувь хүнээс гадна орøигч нийгмийн хүчин çүйлсээр тодорхойлогддог гэж үçэх
бол энэ онол нь хүн тодорхой çүйлд хандан үйлдэл хийхдээ тухайн çүйл нь
юу болохыг өөрөө хэрхэн ойлгож, төсөөлж байгаадаа тулгуурладаг гэж үçдэг.
Энэхүү çүйлд өгч буй утга буюу бэлгэ тэмдэг нь бусадтайгаа харилцан
үйлдсэний үр дүнд бүтээгддэг байна. Харилцан үйлдэл гэдэг нь хоёр ба
түүнээс дээø тооны хүмүүс харилцан биå үйлдэлд бэлгэ тэмдгийг аøиглах
çамаар хариу өгч буй үйл явцыг хэлнэ. Õарилцан үйлдлийн явцад харилцагч
хүн ямар үүргийг гүйцэтгэх тухай бэлгэ тэмдэг хувь хүнд төлөвøдөг. Жиøээ
нь, ээжтэйгээ харилцах явцдаа ээжийн үүргийн талаарх хувийн төсөөлөл
бүрэлдэн тогтож, бүх ээжүүдээс энэ төсөөллийнхөө дагуу тодорхой çан
үйлийг хүлээж байдаг ажээ.

ДААЛГАВАР Гэртээ хийгээрэй
4
1. Элэнц өвөө, элэнц эмээ, эмээ, өвөө, аав, ээж нарынхаа байр суурь,
үүргийн талаар бүдүүвчлэн çураглаад эрэгтэй, эмэгтэй гиøүүдэд гарсан
өөрчлөлтийн øалтгааныг тайлбарлан бичээрэй.

9